آق سو، شهر
آق‌سو، شهر (Aksu city)
| آق سو، شهر | |
|---|---|
| کشور | جمهوری خلق چین |
| نام لاتین | Aksu city |
| موقعیت | ۱۰۰کیلومتری مرزهای شرقی قرقیزستان و در دامنۀ جنوبی کوه‌های تیان‌شان (تنگری تاغ) و ۳۸۵کیلومتری شمال شرق کاشغر |
| تولیدات و صنایع مهم | نساجی، فرشبافی، صنایع‌دستی و فلزی، کنده‌کاری روی سنگ زبرجد، و ساخت زین و یراق و زینت‌آلات |
| استان یا ایالت | سین‌کیانگ |
واقع در استان سین‌کیانگ[۱]، در غرب جمهوری خلق چین[۲]. در ۱۰۰کیلومتری مرزهای شرقی قرقیزستان[۳] و در دامنۀ جنوبی کوه‌های تیان‌شان[۴] (تنگری تاغ[۵]) و ۳۸۵کیلومتری شمال شرق کاشغر[۶] قرار دارد. نام آن ظاهراً از رودخانۀ آق‌سو گرفته شده است. مردم آن از ترکان مسلمان اهل سنت‌اند. نساجی، فرشبافی، صنایع‌دستی و فلزی، کنده‌کاری روی سنگ زبرجد[۷]، و ساخت زین و یراق و زینت‌آلات از صنایع و هنرهای مردم آق‌سو به‌شمار می‌آید. این شهر درگذشته بر مسیر جادۀ ابریشم[۸] و از مراکز اتصال خطوط بازرگانی شرق و غرب و شمال و جنوب بوده و اهمیت نظامی داشته است. بازرگانان از نقاط مختلفی همچون سیبری[۹]، ترکستان[۱۰]، کشمیر[۱۱]، هندوستان[۱۲]، فرارود (ماوراء‌النهر[۱۳]) و ایران به این شهر می‌رفتند. مردم آق‌سو تا پیش از گرویدن به دین اسلام، بودایی بودند. شهر آق‌سو مرکز قدرت خوانین دوغلات (دوقلات) بود. احمد سلطان دوغلات، معروف به آلاچه خان، حاکم ناحیۀ کاشغر، در این شهر سکونت داشت. آق‌سو در ۹۰۹ق/۱۵۰۴م به تصرف میرزا ابوبکر، رقیب احمد سلطان، درآمد و تخریب شد. ایمن خواجه سلطان در ۹۲۳ق/۱۵۱۷م این شهر را بازسازی کرد. آق‌سو پس از نابودی قدرت دوغلات‌ها، در اختیار خوجه‌ها قرار گرفت. در ۱۱۳۰ق/۱۷۱۸م براثر زلزله ویران شد و از ۱۲۸۳ـ۱۲۸۴ق/۱۸۶۶م تا ۱۲۹۴ق/۱۸۷۷م بخشی از قلمرو یعقوب بیگ، پادشاه کاشغر، بود. در ۱۲۸۴ق به‌مدت چند ماه حکیم‌خان توره به حکومت آق‌سو رسید و در همین سال چینی‌ها بر آن مسلط شدند.