کاخ سعدآباد
کاخ سعدآباد
مجموعه کاخ و اقامتگاه تابستانی خاندان پهلوی، شمال تجریش. یک‌میلیون مترمربع مساحت دارد و از چهارده کاخ کوچک و بزرگ تشکیل شده بود. معروف‌ترینِ آن‌ها عبارت است از کاخ دو طبقۀ شهوند که در دورۀ وزارت جنگ رضاخان سردار سپه روی تپۀ علی‌خان که به سردار همایون والی تعلق داشت، ساخته شده است. ساختمان آن هفت سال به طول انجامیده است. به‌سبب نمای مرمر سبز آن به کاخ سبز نیز معروف است. دارای یک تالار آینه 80متری با سقفِ سبکِ هفت کاسه، و خاتم‌کاری‌ها، منبت‌کاری‌ها و تذهیب‌کاری‌ها بی‌نظیر است. دو طرف بنا ستون‌های سنگی و مجسمه‌هایی از شیر نصب شده و درها نقش برجستۀ گل و مجسمه و منبت‌کاری دارند. در سال 1316ش، پیمان سعدآباد در کاخ شهوند امضا شد. کاخ سفید، که در دو طبقه برای پذیرایی‌های رسمی رضاشاه بنا شده بود. دیوارها و سربخاری‌های آن از سنگ مرمر منقش است. یکی از اتاق‌های کاخ سفید، به دفتر کار محمدرضاشاه اختصاص داشت. خوابگاه رضاشاه معروف به کاخ کرباسی. همچنین کاخ‌های ملکۀ مادر، شمس پهلوی، اشرف پهلوی و شهناز پهلوی. چند باغ و عمارت از دورۀ قاجار در محوطۀ کاخ سعدآباد که به‌تدریج گسترش یافت، وجود داشت، ازجمله باغ و عمارت معروف به قصرِ علی‌خان که از رجال آن دوره بود. محوطۀ باغ به بانو عظمی، دختر ناصرالدین‌شاه قاجار تعلق داشت. مجموعۀ کاخ سعدآباد از دهۀ 1340ش قابل بازدید بود. امروز به موزه‌های گوناگون تبدیل شده است.