خرامه، شهرستان
خرامه، شهرستان (County) Kharameh
| خرامه، شهرستان | |
|---|---|
| کشور | پرونده:Flag of Iran.svg ایران |
| استان | فارس |
| بخش | بخش‌‌های مرکزی و کربال |
| جمعیت | 54,864نفر (1395ش) |
| موقعیت | نواحی مرکزی استان فارس |
| نوع اقلیم | معتدل و خشک |
| ارتفاع از سطح دریا | حدود 1600متر (مرکز شهرستان) |
| تولیدات و صنایع مهم | گندم، جو، صیفی‌جات، انار، پسته و انجیر |
| برخی بناهای مهم | آتشکدۀ خرامه (چهارطاقی گبران)، حمام کهنه در شهر خرامه، باغ خان، آسیاب‌های آبی در شهر خرامه، کاروانسرای دیودان، تل بهرام گور |
| نام لاتین | Kharameh |
| شهر ها و آبادی های مهم | شهر خرامه |
واقع در نواحی مرکزی استان فارس، به مرکزیت شهر خرامه. بنابر مصوبۀ هیأت دولت در جلسۀ 21 آذر 1389ش، با انتزاع بخش کربال از شهرستان شیراز و اعمال تغییراتی ایجاد شده است. کربال در متون گذشته یکی از ولایت‌های فارس و همچنین از دهستان‌های بخش زرقان شیراز ذکر شده و آن را به زراعت و کیفیت برنجش مشهور دانسته‌اند. نام مرکز شهرستان کنونی، شهر خرامه، در منابع سده‌های 3 و 4ق و پس از آن به عنوان روستایی از منطقه یا ولایت فارس و در منابع متأخرتر به عنوان شهر آمده است. این اسم در بیشتر منابع به‌صورت خُرََّمَه، و در برخی کتب نیز به شکل‌هایی چون خورَمه، خوارمه، خورامَه و خرامه آمده است. شهرستان خرامه متشکل است از 2 بخش، 5 دهستان (با حدود 55 روستا) و 4 شهر: بخش مرکزی (مشتمل بر دهستان‌های خیرآباد، کفدهک[۱] و معزآباد، و شهرهای خرامه، خیرآباد و معزآباد جابری، به مرکزیت شهر خرامه)، و بخش کربال[۲] (مشتمل بر دهستان‌های سفلی و دهقانان، به مرکزیت شهر سلطان‌شهر). روستاهای خیرآباد و معزآباد جابری در سال 1398ش و روستای سلطان‌آباد (سلطان‌شهر کنونی) در سال 1391ش به شهر تبدیل شده‌اند. براساس سرشماری سراسری سال 1395ش جمعیت شهرستان خرامه 54,864نفر است؛ طبق اطلاعات مرکز آمار ایران و براساس سرشماری سال 1395ش، حدود 63درصد این مقدار شهرنشین و حدود 37درصد روستانشین بوده‌اند، که هم‌اکنون با تبدیل دو روستای شهرستان به شهر، کمنی بیشتر از 50درصد جمعیت شهرستان در مناطق شهری زندگی می‌کنند. شهرستان خرامه در شمال غربی با شهرستان مرودشت، در شمال با شهرستان ارسنجان، در شرق با شهرستان بختگان، در جنوب شرقی با شهرستان استهبان، در جنوب با شهرستان‌ها فسا و سروستان، و در شرق با شهرستان‌های شیراز و زرقان[۳] محدود شده است.
اين شهرستان با وسعت ۱,۵۹۰کیلومترمربع كه بیشترین بخش آن در دشت كربال واقع شده، از شمال با كوه نجف‌آباد يا دوکوهک، از جنوب با كوه‌های مُل‌بره، سه‌غلات، كوه خدا و كوه غنيمی، از شرق با درياچۀ بختگان، كوه خانه‌كت و پيچكان و از غرب با كوه گدائون مجاور است. مناطق کوهستانی خرامه پوشیده از درختان بنه، بادام کوهی، کیکم، گونه‌ای سرو کوهی و بوته‌های درمنه و تنگرس[۴] است. ارتفاع شهرستان از سطح دریا (در مرکز شهرستان) حدود 1600متر و آب و هوای آن معتدل و از لحاظ بارندگی جزو مناطق خشک است. شغل بیشتر مردم شهرستان کشاورزی و دامداری (پرورش گوسفند و بز و گاوهای شیری و پرواری) و عمده‌ترین محصولات آنها گندم، جو، صیفی‌جات، انار، پسته و انجیر است. مردم این شهرستان فارس‌زبان و شیعۀ دوازده‌امامی‌اند. تالاب بین‌المللی کمجان[۵]، در روستای کمجان (در بخش کربال، در فاصله ۳۵کیلومتری شهر خرامه)، از جاذبه‌های مهم گردشگری این شهرستان است. رود کر با 278 كيلومتر طول، از ارتفاعات جنوبی شهرستان اقليد سرچشمه گرفته و پس از پيوستن به رود خسروشيرين، به سد درودزن[۶] وارد شده، در مسیر خود اراضی گسترده‌ای از شمال شهرستان خرامه را مشروب کرده و از غرب به شرق وارد درياچۀ بختگان می‌شود.
برخی از بناهای تاریخی شهرستان: آتشکدۀ خرامه (چهارطاقی گبران) در جنوب شهر خرامه (از دوره‌های پیش از اسلام)، حمام کهنه در شهر خرامه (از دورۀ صفویه)، باغ خان (از دورۀ صفویه)، آسیاب‌های آبی (از دورۀ قاجار)، کاروانسرای دیودان در روستای کوهخیاره دهستان معزآباد (از دورۀ صفویه)، و تل بهرام گور که بازماندۀ قلعه‌ای از پیش از اسلام در شهر خرامه است.