سیب و سوران، شهرستان
سیب و سوران، شهرستان (County) Sib and Suran
| سیب و سوران، شهرستان | |
|---|---|
| کشور | پرونده:Flag of Iran.svg ایران |
| استان | سیستان و بلوچستان |
| بخش | مرکزی، هیدوج، و پسکوه |
| جمعیت | 85,095نفر (1395ش) |
| موقعیت | نواحی شرقِ جنوبی ایران و مناطق شرقی استان سیستان و بلوچستان |
| نوع اقلیم | گرم و خشک |
| ارتفاع از سطح دریا | ۱,125متر |
| تولیدات و صنایع مهم | خرما، غلات و گیاهان و دانه‌های علوفه‌ای |
| برخی بناهای مهم | قلعۀ پسکوه؛ تپه‌قبر ملا؛ قلعۀ برزاد؛ قلعۀ خشت و گلی شهر سیب |
| نام لاتین | Sib and Suran |
| شهر ها و آبادی های مهم | شهرهای سوران، هیدوج و سیب |
واقع در نواحی شرقِ جنوبی ایران و مناطق شرقی استان سیستان و بلوچستان، با مرکزیت اداری شهر سوران. در اواخر سال 1386ش، براساس مصوبۀ هیأت دولت در جلسۀ 18 آذر 1386ش، ضمن تغییرات و اصلاحاتی در شهرستان سراوان، و با انتزاع دو بخش سیب و سوران[۱] و هیدوج[۲] (و شهرها و روستاها و اماکن مربوط به آنها) از آن ایجاد شده است. شهرستان اخیر در سال 1400ش نیز مجدداً دچار اصلاحاتی شده و در آن بخش جدیدی (با دهستان‌های مربوطه) تشکیل گردیده است. سیب و سوران در دوره‌های تاریخی دور و از هزاره‌های پیش از میلاد زیستگاه جوامع انسانی و از همان دوران مشتمل بر روستاهای کوچک و بزرگ بوده است. این منطقه در دوره‌های پس از اسلام بخش کوچکی از ناحیۀ تاریخی و بعدتر ایالت مکران بوده؛ در تقسیمات کشوری معاصر ابتدا جزو ایالت بلوچستان و پس از تشکیل استان سیستان و بلوچستان تا اواخر سال 1386ش، بخشی متشکل از چند دهستان و از توابع شهرستان سراوان ذکر شده است.
شهرستان سیب و سوران در حال حاضر متشکل است از 3 بخش، 6 دهستان (با بیش از 350 نقطۀ روستایی و حدود 250 روستای مسکونی) و 3 شهر: بخش مرکزی (مشتمل بر دهستان‌های «سیب و سوران» و شندان، و شهرهای سیب و سوران به مرکزیت شهر سوران)، بخش هیدوج (مشتمل بر دهستان‌های هیدوج و کنت[۳]، به مرکزیت شهر هیدوج)، و بخش پسکوه[۴] بخش هیدوج (مشتمل بر دهستان‌های پسکوه و سرسوره[۵]، به مرکزیت رسوتای پسکوه). آبادی‌های سوران، هیدوج و سیب به ترتیب در سال‌های 1369، 1383 و 1400ش به شهر ارتقاء یافته‌اند. براساس سرشماری سراسری سال 1395ش جمعیت شهرستان سیب و سوران 85,095نفر بوده است که از این مقدار حدود 18درصد شهرنشین و بیش از 82درصد ساکن نقاط روستایی بوده‌اند. شهرستان سیب و سوران در شرق با شهرستان سراوان، در جنوب شرقی (با مرز تقریبی 20کیلومتری) با کشور پاکستان، در جنوب و غرب با شهرستان مهرستان، و در غرب شمالی و شمال با شهرستان خاش محدود شده است. 12 روستای این شهرستان در بخش هیدوچ در مرز مشترک با پاکستان واقع شده‌اند.
شهرستان سیب و سوران با حدود 6,780کیلومترمربع مساحت و ارتفاع ۱,۱۲۵متر از سطح دریا (در مرکز آن)، به دلیل واقع شدن اغلب اراضی آن در منطقۀ بیابانی به طور کلی دارای آب و هوای گرم و خشک است. از مهم‌ترین مناطق كوهستانی شهرستان می‌توان به كوه بیرک[۶] در بخش پسکوه (شمال غربی) اشاره کرد؛ همچنین بخش هیدوج (در جنوب شهرستان) نیز منطقه‌ای كوهستانی است. مهم‌ترین جریان‌های سطحی این شهرستان رودخانه‌های فصلی ماشكید و روتک[۷] هستند. شغل بیشتر مردم شهرستان کشاورزی و دامداری و مهم‌ترین تولیدات آنها نخست خرما و بعد از آن غلات و گیاهان و دانه‌های علوفه‌ای (چون ذرت و یونجه)اند. سطح زیر كشت محصولات زراعی و باغی شهرستان سیب و سوران بیشتر از 10هزار هكتار است که از این مقدار 45درصد به كشت باغات (خاصه خرما) و 55درصد به محصولات زراعی اختصاص دارد. مردم این شهرستان بلوچ و سنی حنفی‌اند.
قلعۀ پسکوه مربوط به دورۀ صفوی، تپه‌قبر ملا مربوط به هزارۀ دوم پیش از میلاد تا سده‌های اولیۀ اسلام، و قلعۀ برزاد مربوط به هزارۀ دوم پیش از میلاد تا سده‌های اولیۀ اسلام از آثار تاریخی این شهرستانند. همچنین قلعۀ خشت و گلی شهر سیب با ارتفاع 30متر و مربوط به دورۀ قاجار بلندترین بنای خشت و گلی ایران و جهان است. دو قلعۀ كنت و هیدوج واقع در بخش هیدوج نیز از بناهای مهم تاریخی این شهرستانند.