ابراهیم بیک
ابراهیم بیک ( - 1816م)
| ابراهیم بیک | |
|---|---|
| زادروز |
1146 تا 1150ق |
| درگذشت | 1816م |
| شغل و تخصص اصلی | فرمانروا |
| گروه مقاله | تاریخ جهان |
(معروف به کبیر، رئیس‌الممالیک و شیخ‌البلد) از آخرین مملوکان مصر در اواخر سده‌ی 12 و اوایل سده‌ی 13ق. مهم‌ترین امیر از مملوکان دوره‌ی خود بود. تاریخ تولد او را بین سال‌های 1146 تا 1150ق دانسته‌اند. اصلش چَرکسی بود و محمد ابوالذهب او را به عنوان مملوک در مصر خرید و به همین علت او را ابراهیم بیک محمد نیز می‌گفتند. بعدها اربابش او را آزاد کرد و خواهر خود را به عقدش درآورد. ابراهیم در سال 1186ق امیرالحاج شد و چون ابوالذهب در سال 1189ق مقدمات تسخیر سوریه را فراهم کرد، ابراهیم را به جای خود به امارت مصر منصوب کرد. ابوالذهب پس از تصرف یافا و عکا درگذشت و بعد از وی ابراهیم بیگ و مراد بیک (از دیگر امرای مملوکی) حکومتی مشترک تشکیل دادند و ابراهیم به عنوان شیخ‌البلد در راس حکومت قرار گرفت. با حمله‌ی ناپلئون به مصر (1798م) این دو در جنگ اهرام شکست خوردند.
پس از آن که فرانسوی‌ها مصر را ترک کردند، ابراهیم بار دیگر از جانب صدراعظم به مقام شیخ‌البلدی انتخاب شد. در 1216ق باب عالی با استفاده از فرصت برای پایان دادن به حکوکت ممالیک بر مصر، تمامی امیران مملوکی (ازجمله ابراهیم بیک) را زندانی کرد. اما آن‌ها با فشار بریتانیا آزاد شدند. بعد از روی کار آمدن محمدعلی پاشا، ابراهیم به قاهره فراخوانده شد و بار دیگر شیخ‌البلد شد، اما سیاست تفرقه‌افکنی میان امیران مملوک و توطئه‌ی از میان برداشتن آن‌ها که از سوی محمدعلی پاشا دنبال می‌شد، موجب گردید که ابراهیم به سمت صعید برود. او از همان‌جا به محمدعلی پاشا اعلان جنگ داد و ضایعات سنگینی بر سپاه وی وارد کرد. پس از آن اقداماتش برای ایجاد اتحاد بین امیران مملوکی بی‌نتیجه ماند.
محمدعلی پاشا با کمک باب عالی امیران مملوک را به قاهره دعوت کرد و با نیرنگ همه را در محرم 1226ق به قتل رساند. ابراهیم از آن میان جان سالم به در برد و به سودان گریخت. وی آخرین سال‌های حیاتش را در نهایت فقر به سر برد و در نهایت در دُنقله (از شهرهای سودان) درگذشت.