ارومیه، تمدن های حوضه دریاچه
ارومیه، تمدن‌های حوضۀ دریاچه
تمدن‌های مکشوف از پیرامون دریاچۀ ارومیه. دریاچۀ ارومیه در مرکز سرزمین کوهستانی آذربایجان قرار داشته و حوضۀ آبریز آن با رودخانه‌های دایمی چون آجی‌‌چای، زرینه‌رود، سیمینه‌رود و نازلو و اقلیم معتدل و جلگه‌های حاصل‌خیز آبرفتی از کهن‌ترین ایام پیش از تاریخ محل استقرار و زیست جوامع انسانی بوده است؛ از این نظر، حوضۀ دریاچۀ ارومیه در شمار اولین و کهن‌ترین مراکز و خاستگاه‌های تمدن در فلات ایران به‌شمار می‌رود. پیرامون دریاچۀ ارومیه آثاری متعدد از فرهنگ‌های عصر نوسنگی تا دوران تمدن اسلامی به‌دست آمده است: تپۀ حسنلو، تپۀ حاجی فیروز، دالما، پیزدلی، یانیق تپه، هَفتَوان تپه، کُردلَر تپه، تپۀ اَهرَنجان، گوی تپه، دینخواه تپه، عقرب تپه، دژ بسطام، قلعۀ نصیر داغی، تپۀ شیرامین.