استرالیا
اُسترالیا (Australia)
| استرالیا | |
|---|---|
| نام فارسی | اُسترالیا |
| نام لاتین | Australia |
| نظام سیاسی | فرمانداری کل |
| درآمد سرانه (دلار) | ۳۹,۶۹۹دلار (۲۰۱۰) |
| جمعیت | ۲۲,۷۰۲,۳۴۸ نفر |
| موقعیت | در آب‌های جنوب غربی اقیانوس آرام و جنوب شرقی قارّه آسیا |
| پایتخت | کانبرا |
| رشد سالانه (درصد) | ۱.۳ |
| شهرهای اصلی | کانبرا، ملبورن، سیدنی، بریزبن، آدلائید و پرت |
| زبان | انگلیسی |
| گروه‌های قومی | سفید پوست (۹۲ %)، آسیایی ( ۷ %) و سایر نژادها (۱ %) |
| دین | مسیحیت (۶۸ %)، اسلام (۲ %) و بودیسم (۲ %) |
| مساحت (کیلومتر مربع) | (همراه با جزیرۀ تاسمانی) ۷,۶۸۲,۳۰۰ |
| واحد پول | دلار |
موقعیت. کشور مشترک‌المنافع استرالیا در آب‌های جنوب غربی اقیانوس آرام و در جنوب شرقی قاره آسیا جا دارد. از شمال به دریای تی‌مور[۱] و دریای آرافورا[۲] از شرق به اقیانوس آرام (دریای کورال[۳] و دریای تاسمان[۴])، از جنوب و غرب به اقیانوس هند محدود شده است. مساحت این کشور همراه با جزیرۀ تاسمانی[۵] ۷,۶۸۲,۳۰۰ کیلومتر مربع است و شهر کانبرا[۶] پایتخت آن است.
سیمای طبیعی. استرالیا، ششمین کشور وسیع جهان، در نیمکرۀ جنوبی زمین قرار دارد و از نظر ارتفاع هموارترین قارۀ روی زمین محسوب می‌شود. میانگین ارتفاع این سرزمین ۳۰۰ متر، درازای آن از غرب به شرق ۴هزار کیلومتر، و حداکثر پهنای آن از شمال به جنوب ۳,۶۸۰ کیلومتر است. این کشور به سه منطقۀ فرابومان غربی[۷]، سنترال لولندز (زمین‌های پست مرکزی)[۸]، و ارتفاعات شرقی[۹] تقسیم می‌شود. ۱) فرابومان غربی، که حدود نیمی از کشور را شامل می‌شود، از رشته ارتفاعات نه‌چندان بلندِ هَمِرزلی[۱۰] در کرانه‌های غربی و ماسگریو[۱۱]، و مَکدانِل[۱۲] در نواحی مرکزی تشکیل شده است و فلات کیمبرلی[۱۳] در شمال آن قرار دارد و بیابان‌هایی مانند صحرای بزرگ ویکتوریا[۱۴] و صحرای گیبسون[۱۵] و گریت سندی دیزرت (شنزار بزرگ)[۱۶] نواحی شمالی آن را تشکیل می‌دهند و صحرای سیمپسون[۱۷] در نواحی مرکزی آن واقع است. صخرۀ معروف آیرز راک[۱۸] واقع در پارک ملی اولورو[۱۹]، که بر اثر گردش آفتاب رنگارنگ می‌شود، در شمال کوه‌های ماسگریو قرار دارد. ۲) فروبومان مرکزی از حوضۀ بزرگ آرتزین[۲۰] یا حوضۀ دریاچۀ اِر[۲۱] و حوضۀ رود ماری[۲۲] تشکیل شده و سرشار از آب‌های زیرزمینی است. این قسمت به‌سبب داشتن چراگاه‌های وسیع در شمال و کشتزارهای پهناور در جنوب، به مرکز بزرگ دامداری و کشاورزی استرالیا مبدل شده است. ۳) ارتفاعات شرقی، که از شمال شبه‌جزیرۀ کیپ یورک[۲۳] تا شمال تنگۀ باس[۲۴]، به موازات کرانه‌های شرقی کشیده شده، از آلپ‌های استرالیا[۲۵] در جنوب و رشته‌کوه‌های گریت دیوایدینگ رینج (رشتۀ آب‌پخشان بزرگ)[۲۶]، در شمال پدید آمده است. بلندترین قلّۀ آن یا مرتفع‌ترین نقطۀ کشور، با نام کوه کازیسکو[۲۷] با ارتفاع ۲,۲۲۸ متر در آلپ‌های استرالیا و در ۱۳۰کیلومتری جنوب غربی شهر کانبرا، واقع است. رودخانه‌های بزرگ و مهم این کشور عبارت‌اند از ماری، مارمبیجی[۲۸]، لاکلن[۲۹]، دارلینگ[۳۰]، فیتسروی[۳۱]، و بلیَندو[۳۲] که از کوه‌های مذکور سرچشمه می‌گیرند. کرانه‌های استرالیا از بریدگی‌ها، خلیج‌ها، و جزایر ساحلی تشکیل شده است و خلیج بزرگ استرالیا[۳۳] در جنوب و خلیج کارپنتاریا[۳۴] و نیز شبه‌جزیرۀ کیپ‌یورک در شمال، مهم‌ترین عوارض ساحلی این کشورند. سرزمین جنوبگانی استرالیا[۳۵] و جزایر دیگری که در فواصل دورتری از ساحل قرار دارند، بخش‌هایی از این کشور محسوب می‌شوند. رشته آبسنگ‌های مرجانی[۳۶]ی معروف به گریت بریر ریف (سد آبسنگی بزرگ)[۳۷] واقع در آب‌های شمال شرقی، مهم‌ترین و جالب‌ترین عوارض ساحلی استرالیا به‌شمار می‌روند. استرالیا به هشت ایالت و سرزمین فدرال تقسیم می‌شود و شهرهای مهم آن عبارت‌اند از کانبرا، ملبورن، سیدنی، بریزبن، آدلائید[۳۸]، و پرت[۳۹]. اقلیم استرالیا از چهار فصل متمایز تشکیل شده است. بهار آن از شهریور تا آبان، تابستان از آذر تا بهمن، پاییز از اسفند تا اردیبهشت، و زمستان آن از خرداد تا مرداد به درازا می‌کشد. فصل بارندگی شمال استرالیا از آبان تا اسفند طول می‌کشد و زمستان نواحی جنوبی و جزیرۀ تاسمانی پربارش‌ترین فصل‌های آن است. میانگین دمای شهر کانبرا در دی‌ماه بیست درجۀ سانتی‌گراد و در تیرماه ۵.۶ درجۀ سانتی‌گراد است و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۶۳۵ میلی‌متر می‌رسد. نواحی شمالی و سواحل شرقی این کشور از گیاهان بومی، مانند اوکالیپتوس و اقاقیا، مستور است و نواحی درون‌بومی را درختچه‌ها و علفزارهای پراکنده پوشانده است. کانگورو، کوآلا، وومبت[۴۰]، شتر وحشی، ماریغ[۴۱] و گونه‌های متنوع پرنده و خزنده و آبزی، حیات وحش آن را تشکیل داده‌اند.
اقتصاد. اقتصاد پیش‌رفتۀ استرالیا، مدیون غنای منابع طبیعی و کشاورزی آن است. بیشتر اراضی این کشور را چراگاه‌های وسیع تشکیل داده و تولیدات کشاورزی آن بعد از دهۀ ۱۹۵۰ با به‌کارگیری روش‌های مکانیزه تا ۱۵۰ درصد افزایش داشته است. نیشکر، گندم، پنبه، سیب‌زمینی، برنج، مرکبات، موز و انواع میوه، به‌ویژه انگور، از فرآورده‌های مهم کشاورزی این کشورند و شراب یکی از اقلام مهم صادراتی آن محسوب می‌شود. نزدیک به یک‌سوم از اراضی استرالیا به پرورش گوسفند اختصاص یافته و این کشور اولین تولیدکنندۀ پشم جهان است. فرآورده‌های گوشتی و لبنی آن نیز از موقعیت ممتازی برخوردارند. تولید چوب از جنگل‌های استرالیا، که بیشتر در ارتفاعات شرقی و جزیرۀ تاسمانی و استرالیای غربی قرار دارند، یکی از منابع مهم درآمد این کشور است. وسعت جنگل‌های این کشور ۱۶۴.۵میلیون هکتار است و تولید چوب و الوار آن به ۲۴میلیون متر مکعب در سال می‌رسد. استرالیا بزرگ‌ترین معادن آهن و بوکسیت و اورانیوم جهان را دارد و الماس، طلا، نقره، زغال سیاه، منگنز، و مس از دیگر معادن آن است. منابع نفت و گاز طبیعی این کشور در دوراب[۴۲]های ساحل ایالت ویکتوریا قرار دارند. ذخیره نفت آن به ۲.۹میلیارد بشکه و منابع گاز طبیعی آن به ۱,۲۶۰میلیارد متر مکعب بالغ می‌شود. بیشتر نیروی الکتریسیتۀ استرالیا با سوخت‌هایی چون زغال و گاز طبیعی تأمین می‌شود و تولید آن بالغ بر ۱۶۲میلیارد کیلووات ساعت است. صنعت این کشور بیشتر بر تولید آهن، فولاد، وسایل موتوری، پالایش نفت و گاز، مواد پتروشیمی، منسوجات، پوشاک، وسایل الکتریکی، و الکترونیکی و ماشین‌های کشاورزی استوار است و محصول شیلات آن به ۲۳۰هزار تن در سال بالغ می‌شود.
حکومت و سیاست. نظام حاکم بر استرالیا، دولت پارلمانی فدرال، تحت نظارت تشریفاتی ملکۀ انگلستان است. فرماندار کل استرالیا به پیشنهاد نخست‌وزیر این کشور و با تصویب ملکۀ انگلستان منصوب می‌شود. ۷۶ عضو مجلس سنای آن برای دوره‌های شش‌ساله و ۱۴۸ عضو مجلس نمایندگان این کشور برای دوره‌های سه‌ساله انتخاب می‌شوند. رهبر حزب حائز اکثریت نیز مسئولیت نخست‌وزیری و اجرایی کشور را برعهده می‌گیرد.
مردم و تاریخ. جمعیت استرالیا حدود ۲۲,۷۰۲,۳۴۸ نفر است (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن به ۲.۸ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. رشد سالانۀ جمعیت این کشور ۱.۳ درصد است و سفیدپوستان[۴۳] ۹۵ درصد از جمعیت آن را تشکیل می‌دهند. ۹۶ درصد از مردم آن مسیحی‌اند و ۹۱ درصدشان در شهرها زندگی می‌کنند و زبان رسمی آنان انگلیسی است. میانگین امید به زندگی در استرالیا ۷۹ سال است و ۹۹ درصد بزرگ‌سالان آن باسوادند. بومیان اصلی استرالیا که در حدود ۴۰هزار سال پیش در این سرزمین ساکن شده‌اند، نخستین ساکنان کشور مزبور را تشکیل می‌دهند و به احتمال زیاد، نخستین بیگانگانی که از این سرزمین دیدار کرده‌اند، آسیایی‌ها بوده‌اند. لوئیس وائس دِ تورس[۴۴]، دریانورد و پویندۀ اسپانیایی، در ۱۶۰۶ از سواحل شمالی این سرزمین دیدن کرد و از تنگۀ تورس[۴۵] گذشت. هلندی‌ها در همان سال در ساحل شرقی خلیج کارپنتاریا پیاده شدند و در نیمۀ اول قرن ۱۷ سواحل شمالی و غربی قارۀ مزبور را شناسایی کردند و آن‌جا را هلندنو نامیدند. آبل تاسمان[۴۶] هلندی جزیرۀ تاسمانیا و نیوزیلند را شناسایی کرد و ویلیام دَمپیر[۴۷] در ۱۶۸۸ از کرانه‌های شرقی آن دیدن کرد و آن را به مالکیت انگلستان درآورد. کاپیتان جیمز کوک[۴۸] در ۱۷۷۰ به آن نواحی سفر کرد و نخستین ماندگاه[۴۹] انگلیسی به نام پورت جکسون[۵۰] در ۱۷۸۸ احداث شد که بعدها به سیدنی تغییر نام یافت. متیو فلیندرز[۵۱] از ۱۸۰۱ تا ۱۸۰۳ پیرامون این سرزمین را از سوی دریا پیمود و آن‌جا را استرالیا نامید. انگلیسی‌ها در ۱۸۲۹ سراسر آن را به مالکیت خود درآوردند و مکدوآل استوارت[۵۲] نیز در ۱۸۶۲ از شرق به غرب آن را پیمود. ماندگاه‌های گوناگونی که به مرور تأسیس شده بودند، با هم متحد شدند و انگلستان را برای کسب استقلال در فشار گذاشتند. آنان در ۱۹۰۱ کشور مشترک‌المنافع استرالیا را تأسیس کردند و نخستین قانون اساسی آن در ۱۹۰۲ تدوین و تصویب شد. ارتش استرالیا در جنگ جهانی دوم علیه آلمان نازی و ژاپن جنگید و در پایان جنگ مالکیت بعضی سرزمین‌ها و جزایر اطراف را به‌دست آورد.
- ↑ Timor Sea
- ↑ Arafura Sea
- ↑ Coral Sea
- ↑ Tasman Sea
- ↑ Tasmania Island
- ↑ Canberra
- ↑ Western Highlands
- ↑ Central Lowlands
- ↑ Eastern Heights
- ↑ Hamersley
- ↑ Musgrave
- ↑ Mac Donnel
- ↑ Kimberley Plateau
- ↑ Great Victoria Desert
- ↑ Gibson Desert
- ↑ Great Sandy Desert
- ↑ Simpson Desert
- ↑ Ayers Rock
- ↑ Uluro National Park
- ↑ Great Artesian Basins
- ↑ Eyre Lake
- ↑ Murray
- ↑ Cape York Peninsula
- ↑ Bass Strait
- ↑ Australian Alps
- ↑ Great Dividing Range
- ↑ Cosciusko
- ↑ Murrumbidgee
- ↑ Lachlan
- ↑ Darling
- ↑ Fitzroy
- ↑ Belyando
- ↑ Great Australian Bight
- ↑ Carpentaria
- ↑ Australian Antarctic Territory
- ↑ coral reef
- ↑ Great Barrier Reef
- ↑ Adelaide
- ↑ Perth
- ↑ wombat
- ↑ possum
- ↑ off shore
- ↑ caucasian
- ↑ Luis Vaez De Torres
- ↑ Torres Strait
- ↑ Abel Tasman
- ↑ William Dampier
- ↑ Capt James Cook
- ↑ settlement
- ↑ Port Jackson
- ↑ Matthew Flinders
- ↑ McDouall Stuart