تبریز (روزنامه)
از روزنامه‌های قدیمی آذربایجان، با رویکرد سیاسی- خبری. این روزنامه در شهر تبریز به مدیریت اسماعیل یکانی تاسیس و اولین شماره‌اش در تاریخ یک‌شنبه 15 ذیحجه 1328ق (26 آذر 1289ش) منتشر شده است. تیراژ این روزنامه در ابتدا 1000 نسخه بود که بعدها روزبه‌روز به آن افزوده می‌شد. روزنامۀ تبریز محافظه‌کار و در مشروطه‌خواهی میانه‌رو بود و یکی از مهم‌ترین جراید ملی و آزاد تبریز محسوب می‌شد. مضامین روزنامه، به استثنای سرمقاله‌ها، غالباً جنبۀ خبری داشت. در روزنامه به ندرت مطلبی با زبان بومی درج می‌شد؛ الا برخی شماره‌ها که در آن‌ها معماها یا لطایفی به ترکی چاپ می‌گردید.
از شمارۀ 13 سال اول، مورخ اول صفر 1329ق، مدیریت روزنامۀ تبریز به حسین آقا تبریزی (معروف به فشنگچی) واگذار و با این مدیریت منتشر شد. سال اول انتشار روزنامۀ مذکور، به شمارۀ 127 مورخ چهارشنبه 14 ذیحجه 1329ق، پایان یافته و از عاشورای سال 1330 تا 1337ق به علت اعدام ده نفر از آزادی‌خواهان تبریزی و فرار حسین فشنگچی از ایران تعطیل شد. در طول این 7 سال حسین آقا تبریزی در مهاجرت و مسافرت بود و پس از مراجعت به تبریز، روزنامه را مجددا دایر و منتشر کرد. تحولات اواخر دورۀ قاجاریه که کشور را در آستانۀ کودتای سوم اسفند 1299 قرار داد، بار دیگر روزنامه را در بیستم شعبان 1338 (نوزدهم اردیبهشت 1299ش) به تعطیلی کشاند. سپس در 19 دی 1303ش، با انتشار هفته‌ای دو شماره فعالیتش از نو آغاز گردید. در این دوره، کلمۀ «اصناف» (که ظاهراً اشاره به اصناف تبریز است) نیز به عنوان مدیر روزنامه در کنار اسم حسین کمال (حسین فشنگچی) قرار گرفت. «تبریز» در اول اسفند 1316ش مطابق با 19 ذیحجه 1356ق شمارۀ 132 سال بیست و هشتم خود را در چهار صفحه منتشر نموده که در این زمان صاحب امتیاز و مدیرمسئولش همچنان حسین تبریزی و سردبیرش حسین امید معرفی شده است. اين روزنامه پس از توقفی در آخر حکومت پهلوی اول تا استقرار محمدرضا شاه پهلوی، از سال 1322 تا آغاز حکومت فرقه دموکرات در سال 1324 مجددا انتشار یافت و توسط فرقه توقیف و تعطیل شد و بعد از حکومت فرقه نشر آن از سیزدهم دی 1325 بار دیگر شروع شد. این روزنامه که در زمان رضاشاه و پس از آن به صورت یومیه (جز روزهای سوگ و تعطیل) چاپ می‌شد، در اواخر دهۀ 1320ش انتشارش به دلیل کمبود و گرانی کاغذ به چهار شماره در هفته کاهش یافت. با وجود تاختن روزنامۀ تبریز به حکومت دکتر مصدق، از شهریور 1332ش با اعمال محدودیت‌هایی از سوی تیمسار شاه‌بختی، استاندار و فرماندۀ نیروهای نظامی آذربایجان، کار انتشار این روزنامه نیز چون سایر نشریات آذربایجان به مشکل خورد، تا این که در شهریور سال بعد توقیف شد. در شهریور 1335، اجازۀ انتشار مجدد روزنامه صادر شد. روزنامۀ تبریز تا نیمه‌های دهۀ 1340ش (احتمالا یکی دو سال پس از مرگ حسین تبریزی) منتشر می‌شد. اما اطلاعی از زمان انتشار آخرین شماره‌هایش نیست. از آخرین شماره‌های این روزنامه، تک‌شماره‌ای از سال 1338ش در سازمان اسناد ملی ایران، شاخۀ تبریز، دورۀ تقریباً کاملی از آن (از 1289ش/ 1328ق تا 1332ش) در خانۀ مطبوعات و کتابخانۀ ملی تبریز و چند شمارۀ آن نیز در سازمان اسناد ملی تبریز نگه‌داری می‌شود. در تهران نیز، شماره‌های سال اول در مؤسسۀ مطالعات تاریخ معاصر و چند شماره در کتابخانۀ ملی موجود است.
حسین تبریزی از آزادی‌خواهان صدر مشروطیت و از یاران ستارخان بود. وی قبل از مشروطه، صرافی داشت و چون همانند بعضی صرافان فشنگ و اسلحۀ کمری نیز می‌فروخت، به فشنگچی معروف شد. وی به «کمال» نیز شهرت داشته که به مناسبت تأسیس «دبستان کمال» در تبریز بوده است. حسین آقای تبریزی در خرداد‌ماه 1343 پس از 50 سال روزنامه‌نگاری در گمنامی درگذشت.