امامزاده مشهد اردهال
امامزاده مشهد اَردَهال
(یا: امامزاده سلطان علی) زیارتگاهی واقع در مشهد_اردهال در ۴۹کیلومتری غرب کاشان، بارگاه سلطان‌علی فرزند امام محمد باقر (ع). ایشان به دعوت مردم منطقه از سوی امام محمد باقر (ع) از مدینه رهسپار ایران شد و پس از مدتی در همین محل و در ۴کیلومتری مدفن فعلی توسط دشمنان به‌شهادت رسید و سپس جنازه‌ی وی توسط اهالی فین که به یاری او شتافته بودند، دفن شد. بنیان اولیه‌ی آن به قرن ششم هجری تعلق دارد و مجدالدین عبیدالله، وزیر عراق در دوره‌ی سلاجقه، بانی‌اش بوده، که احتمالاً آن را بر بنای قدیمی‌تری احداث کرده است.
ویژگی‌های معماری: بنای بقعه، گنبدخانه‌ای با قاعده‌ی دوازده ضلعی و یک گنبد دوپوش مرتفع، در شمال مجموعه واقع شده است. پوشش داخلی گنبد از دوره‌ی سلجوقی باقی مانده است، و در مرمت دهه‌های اخیر تزیینات نقاشی روی گچ آن دوره، در زیر گنبد به دست آمده است. در دوره‌ی تیموری، بنا را بازسازی و مرمت کردند و قسمت‌هایی را به آن افزودند. در دوره‌ی صفویه، این مجموعه گسترش یافت. احداث پوشش دوم گنبد مربوط به همین دوره است. در جنوب شرقی مجموعه و پیش از ورودی بنا، میدان کوچکی با بازارچه و کاروانسرا و حمّام - احتمالاً ساخته شده در دوره‌ی صفویه- وجود داشته، که امروز فقط بنای حمام باقی مانده است. بنا سه صحن، با نام‌های صحن صفا، صحن سرداری (یا فینی‌ها) و صحن قمی‌ها را در بر می‌گیرد. صحن صفا، صحن اصلی مجموعه است و دو ایوان در ابتدا و انتهای محور اصلی آن قرار دارد. در جنوب این صحن علاوه بر هشتی ورودی، حجره‌ی بسیار بزرگی وجود دارد که کتابخانه‌ی آستانه‌ی آرامگاه است. در صحن قمی‌ها 6 حجره‌ی کوچک و بزرگ و ایوانچه‌هایی، و در صحن سرداری نیز 22 حجره‌ی کوچک و بزرگ در چهارطرف قرار دارد. از چهارده مناره‌ی کل این مجموعه، دو مناره‌ی بالای ایوان جنوب شرقی صحن صفا، قدیمی‌ترین آنهاست. در سلطنت فتحعلی‌شاه قاجار به‌دستور مادر او مرمت اساسی در آن صورت گرفته و اخیراً نیز این مجموعه گسترش زیاد یافته و در حال ساخت و توسعه است.
همه‌ساله در امامزاده مراسمی به نام قالی‌شویان (قالی‌شوران) در نزدیک‌ترین جمعه به ۱۷مهر انجام می‌شود. اهالی فین در این روز با چوب‌های بلند قالی آستانه را بر سَرِ دست به‌سوی نهر آبی در خارج بقعه می‌برند و به یاد روزِ شهادت امامزاده سلطان‌علی با چوب‌ها به شستن قالی می‌پردازند و سپس به امامزاده برمی‌گردانند و دیگران را ازدست‌زدن به آن بازمی‌دارند. علت این امر این است که اهالی فین به یاری آن حضرت شتافته و جنازۀ او را دفن کرده بودند.
مجموعه در تاریخ 11 بهمن 1334 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. مدفن سهراب_سپهری در این آرامگاه است.
منابع: