آروناچال پرادش
آروناچال پرادِش (Arunachal pradesh)
(نام سابق: سازمان مرز شمال شرقی[۱] تا ۱۹۷۲م) ایالتی در هند، در مرزهای تبت[۲] و میانمار[۳]، با ۸۳,۵۷۸ کیلومتر مربع مساحت و ۱,۱۶۳,۰۰۰ نفر جمعیت (۲۰۰۱) شامل بیش از ۸۰ گروه قومی. تولید برنج، قهوه، ادویه‌جات، میوه، و کائوچو بخش عمدۀ کشاورزی آن را تشکیل می‌دهد. صنایع چوب و زغال‌سنگ نیز دارد. قبلاً بخشی از ایالت آسام[۴] بود و در ۱۹۸۷م به یکی از ایالت‌های هند تبدیل شد. شهرهای مهم آن بومدیلا[۵] و زیرو[۶] و مرکزش ایتانگر[۷] است. این ایالت از کوه‌پایه‌های هیمالیا[۸] تا قله‌های آن گسترش یافته و پوشیده از جنگل‌های انبوه است و اقلیم آن از آب‌وهوایی آلپی تا نیمه‌مدارگانی متغیر است. جاذبه‌های آن عبارت‌اند از دریاچۀ پاراسورام کوند[۹]، که زیارتگاه است؛ رود براهماپوترا[۱۰] (سیانگ[۱۱])، که در دره‌ای عمیق از شمال به جنوب جریان دارد؛ دیر تاونگ[۱۲]؛ و پارک ملی نام دافا[۱۳]. دیر بودایی تاونگ، که در ارتفاع ۳هزار متری ساخته شده، بزرگ‌ترین دیر بوداییان در هند و زادگاه ششمین دالایی لاما[۱۴] است. این دیر کتب خطی و گنجینه‌های گران‌بها را در خود جا داده است. هم‌مرزی این ایالت با چین اهمیت استراتژیک دارد و چین بارها به آن حمله کرده است. مرز این سرزمین با تبت از ۱۹۵۷م مورد اختلاف چین و هند بود. انگلیسی‌ها در اوایل قرن ۲۰ با موافقت تبت، مرز آن با تبت را با خط ماکماهون[۱۵] مشخص کردند. در دهۀ ۱۹۵۰م سپاهیان چین از خط مکماهون گذشتند و در ۱۹۶۲م نیز چندبار به این سرزمین حمله کردند، اما سرانجام به‌صورت یک‌طرفه آتش‌بس اعلام و به آن سوی خط مزبور عقب‌نشینی کردند و چین از ادعای خود بر این ایالت، که در آن زمان سازمان مرز شمال شرقی نام داشت، صرف نظر کرد.