بنی صدر، ابوالحسن (همدان ۱۳۱۲ش)
| ابوالحسن بنی‌صدر | |
|---|---|
| زادروز |
همدان 2 فروردین ۱۳۱۲ش |
| درگذشت | پاریس 17 مهر 1400ش |
| ملیت | ایرانی |
| تحصیلات و محل تحصیل | دانشنامۀ دکتری اقتصاد- دانشگاه سوربن |
| شغل و تخصص اصلی | دولتمرد |
| آثار | اقتصاد توحیدی؛ تضاد و توحید؛ تعمیم امامت؛ اصول و ضابطه‌های حکومت اسلامی؛ نفت و سلطه؛ منافقان از دیدگاه ما |
| گروه مقاله | تاریخ ایران |
ابوالحسن بنی‌صدر (همدان 2 فروردین ۱۳۱۲ش- پاریس 17 مهر 1400ش)
نخستین رئیس‌جمهور در نظام جمهوری اسلامی ایران. دوره‌های تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در کبودرآهنگ و همدان گذراند. در زمان تحصیل، متأثر از جنبش ملی شدن صنعت نفت به رهبری دکتر مصدق، به مسائل سیاسی علاقه‌مند شد و به فعالیت در جبهۀ ملی پرداخت. پس از کودتای ۲۸ مرداد در محافل دانشجویی جبهۀ ملی و انجمن‌های اسلامی فعالیت داشت. در اواخر دهۀ ۱۳۳۰ به دانشکدۀ الهیات راه یافت و پس از اخذ مدرک کارشناسی وارد مؤسسۀ تحقیقات اجتماعی شد که این موضوع او را به مطالعات اقتصادی کشاند. سپس، در دانشکدۀ حقوق دانشگاه تهران در رشتۀ اقتصاد تحصیل کرد و در اوایل دهۀ ۱۳۴۰ دو بار به جرم فعالیت‌های سیاسی دستگیر شد. پس از قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ به جریان‌های مذهبی نزدیک‌تر شد و از جبهۀ ملی دوم فاصله گرفت. در سال‌های میانی دهۀ ۱۳۴۰ برای ادامۀ تحصیل و فعالیت سیاسی به فرانسه رفت و در آن‌جا با عنوان جبهۀ ملی سوم و نیز در رابطه با نهضت آزادی ایران به فعالیت ادامه داد. او در این دوره از دانشگاه سوربون در رشتۀ اقتصاد دانشنامۀ دکتری گرفت.
بنی‌صدر پیش از انقلاب، در نجف، با امام خمینی دیدار کرد و هنگام سفر امام به پاریس به ایشان نزدیک شد، چنان‌که جراید خارجی از وی به‌عنوان یکی از رهبران انقلاب و مشاوران امام خمینی نام می‌بردند. وی همراه با امام به ایران بازگشت و در اوایل ۱۳۵۸ به شورای انقلاب پیوست. او نمایندۀ مردم تهران در مجلس خبرگان بررسیِ قانون اساسی، وزیر امور خارجه، سرپرست وزارت اقتصاد و دارایی و مدیرمسئول روزنامۀ انقلاب اسلامی بود. در انتخابات نخستین دورۀ ریاست جمهوری ایران با ۱۱میلیون رأی به این مقام برگزیده شد و با آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، از سوی امام خمینی به سِمت فرماندهی کل قوا ارتقا یافت. بنی‌صدر در تقابل با شورای انقلاب، حزب جمهوری اسلامی و مجلس اوّل، کشور را درگیر انتخاب نخست‌وزیر و هیئت دولت نمود و سرانجام محمدعلی رجایی را برای نخست‌وزیری به مجلس معرفی کرد. نزدیکی وی به مجاهدین خلق و درگیری‌های شدیدی که این ائتلاف با نیروهای هوادار انقلاب از اسفند ۱۳۵۹ تا خرداد ۱۳۶۰ به‌وجود آورد، سرانجام سبب شد تا طرح لایحۀ عدم کفایت سیاسی وی در مجلس مطرح و تصویب شود. درپی آن، امام خمینی فرمان عزل وی را صادر کرد و او با لباس مبدل همراه با مسعود رجوی، رهبر سازمان مجاهدین خلق، به پاریس گریخت.
بنی‌صدر در پاریس شورای مقاومت ملی را همراه با عده‌ای از شخصیت‌ها و سازمان‌های مخالف جمهوری اسلامی به‌وجود آورد، اما دو سال بعد به‌دلیل سلطۀ مجاهدین از آن کناره گرفت و فعالیت‌های مطبوعاتی و سیاسی خود را در همان راستا در پاریس ادامه داد. ابوالحسن بنی‌صدر پس از یک دورۀ طولانی بیماری، در بیمارستان سالپتریۀ پاریس درگذشت.
ازجمله آثار اوست: اقتصاد توحیدی؛ تضاد و توحید؛ تعمیم امامت؛ اصول و ضابطه‌های حکومت اسلامی؛ نفت و سلطه؛ منافقان از دیدگاه ما؛ درس تجربه، که خاطرات اوست.