تخت طاووس
تَخت طاووس
اورنگ زرنگار و جواهرنشان دربار سلطنتی ایران، از دورۀ فتحعلی‌شاه قاجار تا اوایل سلطنت رضاشاه پهلوی. این تخت را به‌اشتباه همان تخت طاووس معروف جهانگیر گورکانی دانسته‌اند که نادرشاه آن را از هند به غنیمت آورد. تخت طاووس جهانگیرشاه پس از مرگ نادر به دست کُردان شمال خراسان افتاد و قطعه‌قطعه شد. اورنگی که امروزه با نام تخت طاووس برجاست، به فرمان فتحعلی‌شاه و به دست گروهی از هنرمندان ایرانی در اصفهان ساخته و در ۱۲۱۵ق به تهران منتقل شد. این تخت نخست «تخت خورشید» نام داشت، اما پس از چندی نام آن را بر وجاهتِ معشوقۀ سوگلی فتحعلی‌شاه، طاووس خانم، به تخت طاووس گرداندند. به فرمان ناصرالدین‌شاه، روکش زراندود آن را میناکاری کردند و بر طارمی‌هایی که بدان افزودند، اشعاری در مدح شاه برجسته‌کاری کردند. تا دورۀ رضاشاه پهلوی، مراسم سلام‌های نوروزی و تاج‌گذاری‌ها روی تخت طاووس برگزار می‌شد. با جایگزینی صندلی، رفته‌رفته از کاربرد تخت طاووس کاسته شد، بدان‌سان که در دورۀ رضاشاه از آن فقط در مراسم تشریفاتی‌ای چون سلام‌های نوروزی و تاج‌گذاری بهره می‌بردند. بر تمام سطوحِ این تخت شش پایه، نقوشی چون بوته و ترنج و نیمه‌ترنج نقش شده است. خورشید آویخته از پس تخت به آونگی متصل است که هرگاه کوک شود، چندی به دور خود می‌چرخد. ۴,۵۲۸ قطعه الماس و یاقوت و زمرد و لعل و دیگر سنگ‌های قیمتی در ساختن این تخت به‌کار رفته و هنوز برجاست. از دو پرندۀ جواهرنشان که بر دو سوی تکیه‌گاه این تخت کار گذاشته شده بود، اثری نمانده است. تخت طاووس در موزۀ جواهرات ملی بانک مرکزی نگهداری می‌شود. نیز ← تخت_نادری