ثعالبی، ابومنصور عبدالملک (نیشابور ۳۵۰ـ۴۲۹ق)
ثَعالبی، ابومنصور عبدالملک (نیشابور ۳۵۰ - ۴۲۹ق)
| ابومنصور عبدالملک ثعالبی | |
|---|---|
| زادروز |
نیشابور ۳۵ق |
| درگذشت | ۴۲۹ق |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | شاعر |
| شغل و تخصص های دیگر | زبان‌شناس و ادیب عربی‌نویس |
| آثار | یتیمةالدّهر؛ فقه‌اللغة؛ لطایف‌المعارف؛ الامثال |
| گروه مقاله | زبان‌شناسی و ترجمه |
شاعر، زبان‌شناس و ادیب ایرانی و از برجسته‌ترین متخصصان زبان و ادبیات عرب. تحصیلاتش را در زادگاهش نیشابور به انجام رساند و نزد ابوبکر خوارزمی ادب آموخت. به بخارا، پایتخت سامانیان، سفر کرد و با ادبا و علمای آن‌جا ازجمله بدیع‌الزمان همدانی آشنا شد. مدتی هم در گرگان در دربار قابوس بن وشمگیر به‌سر برد و از آن‌جا به غزنه رفت و به دربار سلطان محمود غزنوی پیوست. مهم‌ترین اثر او کتاب یتیمةالدّهر در شرح احوال و منتخب آثار شاعران عربی‌سرای قرن چهارم هجری است و تمامی جهان اسلام را از اندلس اسپانیا تا ماوراءالنهر دربر می‌گیرد و به‌خصوص نشانگر گستردگی و رواج زبان و ادب عربی در ایران است. کتاب مهم دیگر او فقه‌اللغه درباره زبان‌شناسی و به‌ویژه کلمات مترادف در زبان عربی است. ثعالبی در اواخر عمر تکمله‌ای بر یتیمةالدهر نوشت و آن را تکمیل یا به اصطلاح روزآمد کرد که به نام تتمۀ یتیمه مشهور است.
برخی از دیگر آثار او عبارت‌اند از: لطائف‌المعارف؛ ثمارالقلوب فی المضاف و المنسوب و کتاب الامثال که نوعی فرهنگنامۀ مفصل ضرب‌المثل‌های عربی به نظم و نثر است.