رشیدالدین فضل الله (همدان ح ۶۴۵ـ۷۱۸ق)

رشیدالدین فضل الله;
زادروز	همدان ح ۶۴۵ق;
درگذشت	۷۱۸ق
ملیت	ایرانی
نام‌های دیگر	رشیدالدین طبیب
شغل و تخصص اصلی	دولتمرد
شغل و تخصص های دیگر	مورخ
آثار	جامع التواریخ؛ آثار و احیاء و مکاتبات رشیدی، یا سوانح الافکار رشیدی
گروه مقاله	تاریخ ایران
خویشاوندان سرشناس	غیاث الدین (پسر)

رَشیدالدین فضل‌الله (همدان ح ۶۴۵ـ۷۱۸ق)

(یا: رشیدالدین طبیب) دولتمرد و بزرگ‌ترین مورخ دوران ایلخانی ایران. در خانواده‌ای یهودی زاده و پرورده شد. مانند پدرش، طب آموخت و به خدمت ایلخانان مغول ایران درآمد (۶۶۳ـ۶۸۰ق). در ۳۰سالگی اسلام آورد و رسالاتی چند در کلام اسلامی نگاشت. در عهد غازان‌خان، در مقام وزیر، به جای صدرالدین زنجانی، با سعدالدین ساوجی در وزارت شریک شد (۶۹۷) و تا پایان عمر همچنان وزیر بود. او را معمار اصلی اصلاحات اداری دورۀ غازان‌خان دانسته‌اند. با قتل سعدالدین ساوجی، در عهد اولجایتو، تاج‌الدین علیشاه گیلانی، رقیب سرسخت رشیدالدین، با او در وزارت شریک شد و سرانجام با دسیسۀ این رقیب، خواجه رشیدالدین به مسموم‌کردن اولجایتو متهم و به دستور ابوسعید، فرزند اولجایتو کشته شد. اموال او را مصادره و رَبعِ رشیدی، کوشک وی در تبریز را، غارت کردند؛ اما بعداً پسرش غیاث‌الدین به وزارت ایلخانان رسید. شهرت او بر پایۀ تاریخ بزرگ وی، جامع‌التواریخ استوار است، که تاریخ جهانی است و بخشِ مغولان آن مهم‌ترین تألیف دربارۀ امپراتوری مغول به‌شمار آمده است. این اثر چنان اعتباری دارد که نویسندۀ آن را «اولین مورخ جهانی» خوانده‌اند. رشیدالدین در این تألیف تاریخ دنیای شناخته شده تا آن زمان را از خلقت آدم تا زمان خود آورده است. وقف‌نامۀ ربع رشیدی محفوظ مانده، که قمستی از آن به خط خود واقف است؛ از آثار دیگرش: آثار و احیاء و مکاتبات رشیدی، یا سوانح‌الافکار رشیدی.