امامزاده یحیی، همدان
| امامزاده یحیی | |
|---|---|
| نام فارسی | امامزاده یحیی |
| کشور | ایران |
| استان | همدان |
| موقعیت | همدان، بلوار شهید مدنی |
| کاربری | آرامگاه |
| مشخصات معماری | بنایی با پلان مربع‌شکل متشکل از صحن، رواق اطراف گنبدخانه، اتاق مقبره و مسجد |
| زمان ساخت | دورۀ ایلخانان |
امامزاده یحیی، همدان
بقعه‌ای واقع در بلوار شهید مدنی همدان. نسب امامزاده بنابه قولی با هشت واسطه به حضرت امام حسن (ع) می‌رسد. وی را از علویانی می‌دانند که با نام امام یحیی در نیمۀ دوم قرن ۶ق در همدان می‌زیسته است. برخی دیگر به اشتباه ایشان را فرزند بلافصل امام علی (ع) می‌دانند، در صورتی که انساب‌نویسان مرقد یحیی بن علی (ع) را در کوفه نوشته‌اند. هستۀ مرکزی بقعه مربوط به دورۀ ایلخانان است و در اواخر عهد صفویه یا قاجاریه رواق موجود بر آن افزوده شد. بنای امامزاده در سال ۱۳۷۹ش با شمارهٔ ۳۲۴۹ در زمرۀ آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مشخصات بنا
بنای امامزاده با پلان مربع‌شکل ساخته شده و از چند بخش جداگانه ولی مرتبط با يکديگر؛ از جمله صحن، رواق اطراف اتاق مقبره (گنبدخانه) و اتاق مقبره و مسجد تشکيل شده است. بقعه در وسط محوطه‌ای وسيع قرار گرفته است. ديوارهای صحن يا حياط اين مجموعه در اضلاع شمالی، شرقی و جنوبی، بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته‌اند و نسبت به ساير بخش‌های امامزاده جديدتر به نظر می‌رسند؛ وليکن ديوار ضلع غربی بنا قديمی‌تر است. هستۀ مرکزی بقعه اتاقی مربع‌شکل است که در جانب چهار ضلع آن، چهار درگاه تعبيه شده است. هر يک از ديوارهای چهار طرف صحن، در قسمت ميانی دری به کوچه و معبر مجاور خود دارند و اين چهار درگاه مقابل چهار ايوان بقعه در چهار جهت بنا واقع شده‌اند. مدخل اصلی صحن در سال‌های گذشته، در ضلع غربی حياط واقع بوده که هم‌اينک از آن استفاده نمی‌شود. اين مدخل دارای سردری بزرگ‌تر است که بر بالای آن دو گلدستۀ آجری ساده قرار دارد. تاريخ ساخت آن بر اساس کتيبه‌ای که بر روی سردر موجود می‌باشد مربوط به سال 1333ش است. گلدسته‌ها نمادی از مناره‌های دوره‌های قبل؛ ولی در ابعادی خیلی کوچک‌ترند. ارتفاع هر يک حدود دو متر است. در ميان دو گلدسته تاج سردر قرار دارد که مزين به دو شير گچ‌کاری‌شدۀ شمشير به دستند. نوع قوسی که با عنوان تاج در بالای سردر ورودی صحن تعبيه گرديده، بر اساس اسلوب رايج تزيينات دوره قاجار است که در اوايل دورۀ پهلوی نيز مورد استفاده قرار می‌گرفت. ارتفاع بنا از سطح زمين تا رخ‌بام يا لبۀ آغازين بام 8متر و تا رأس گنبد 12متر است.
منابع
- فصلنامۀ اثر، شماره 38-39 (پاییز و زمستان 1384)، ص 333