وقتی همه خوابیم (فیلم)

صحنه‌ای از فیلم

When we are all asleep (movie)

فیلم بلند سینمایی به کارگردانی بهرام بیضایی، تولید سال 1387ش و واپسین فیلم وی در ایران. نگارش فیلمنامه، تهیه‌کنندگی و تدوین این فیلم نیز برعهدۀ خود بیضایی بوده است. وقتی همه خوابیم فیلمی است در شناسایی مناسبات حاکم بر سینمای ایران، در مراحل تولید فیلم‌ها. فیلم نخستین بار با حضور در بخش مسابقۀ سینمای ایران بیست و هفتمین دوره جشنواره فجر و به صورت گسترده در نوروز 1388 اکران شد و پس از 80 روز اکران در 18 سینما در تهران 330 میلیون و در شهرستان‌ها 170 میلیون و در مجموع 500 میلیون تومان فروخت. وقتی همه خوابیم در جشنوارۀ فیلم فجر در 6 رشته (از جمله بهترین فیلم و بهترین کارگردانی) نامزد دریافت جایزه بود و نهایتاً سیمرغ بلورین رشته‌های بهترین تدوین، بهترین طراحی صحنه و لباس و بهترین چهره‌پردازی را دریافت کرد. بیضایی دوسال پس از ساخت و اکران وقتی همه خوابیم ایران را به قصد مهاجرت دائمی ترک کرد و پس از چندی اقامت در اروپا به دعوت بخش ایران‌شناسی دانشکدهٔ انسانیّات و علوم دانشگاه استنفورد همراه همسر (مژده شمسایی) و پسرش به امریکا رفت و در آنجا ماندگار شد.

زمان فیلم: 107 دقیقه

خلاصۀ داستان

چكامه چمانی كه همسر و فرزندش را در تصادف اتومبیل از دست داده و وكیل خانوادۀ رانندۀ خاطی به او برای دادن رضایت فشار وارد می‌كند، با مرد تازه از زندان آزاد شده‌ای (به نام نجات شكوندی) آشنا می‌شود. چكامه از نجات می‌خواهد خواهر معتادش، لبخند، را كه در سانحۀ اتومبیل كنار شوهرش بوده بكشد. نجات در ابتدا تردید نشان می‌دهد، ولی پس از ملاقاتی مجدد با لبخند، از او می‌شنود كه این چكامه بوده كه با ازدواج با مرد محبوبش، او را به اعتیاد سوق داده و اوست كه باید كشته شود. اما نجات هر دو خواهر را ترک می‌كند. چكامه در حالی كه پالتوی نجات را پوشیده با چاووشی‌ها (برادرزن‌های نجات) مقابل سینمایی سوخته قرار می‌گذارد و آن‌جا را محل استقرار نجات معرفی می‌كند. چاووشی‌ها به تصور این‌ كه او نجات است با چاقو زخمی‌اش می‌كنند. نجات متوجه ماجرا می‌شود و خود را به چكامه می‌رساند. چكامه در حال مرگ به نجات اعتراف می‌كند كه اصلاً خواهری ندارد و خودش مقابل او نقش لبخند را ایفا كرده و در واقع می‌خواسته خودش كشته شود تا دیگر درد فقدان شوهر و پسرش را حس نكند.

برخی از بازیگران و عوامل تولید

نویسنده: بهرام بیضایی

تهیه‌کننده: بهرام بیضایی

تدوینگران: بهرام بیضایی و سپیده عبدالوهاب

فیلم­بردار: اصغر رفیعی جم

صدابردار: محمود سماک‌باشی

صداگذار: حسین ابوالصدق

آهنگساز: محمدرضا درویشی

طراح صحنه: ایرج رامین‌فر

طراح لباس: آتوسا قلمفرسایی

طراح چهره‌پردازی: سعید ملكان

جلوه‌­های ویژه: حمید قلی‌پور، عباس شوقی و امیر آقابیک

بازیگران: مژده شمسایی (شخصیت اصلی)؛ علیرضا جلالی‌تبار؛ سیدحسام نواب صفوی؛ شقایق فراهانی؛ سحر دولتشاهی؛ مهرداد ضیایی؛ میرطاهر مظلومی؛ حسین محب‌اهری؛ امیركاوه آهنین‌جان؛ سیروس تسلیمی؛ محمد رضایی راد؛ هدایت هاشمی؛ مجید مظفری

---