دالاهو، شهرستان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
دالاهو، شهرستان (County) Dalahu | دالاهو، شهرستان (County) Dalahu | ||
[[پرونده:2042171957.jpg|بندانگشتی|نقشۀ تقسیمات شهرستان]] | [[پرونده:2042171957.jpg|بندانگشتی|نقشۀ تقسیمات شهرستان]] | ||
واقع در نواحی مرکزی نیمۀ غربی [[کرمانشاه، استان|استان کرمانشاه]]، به مرکزیت اداری شهر [[کرند غرب]]<ref>Kerend-e Gharb</ref>. در سال 1384ش بنابر مصوبۀ هیأت دولت در جلسۀ 26 اسفند 1383ش، با انتزاع بخش کرند و روستاها و مناطقی از شهرستان [[اسلام آباد غرب، شهرستان|اسلام‌آباد غرب]]، تشکیل شده است. از آنجا که نام این شهرستان از کوه [[دالهو|دالاهو]] گرفته شده است، پیشینۀ تاریخی آن را در سوابق کرند و برخی قصبات دیگر منطقه باید جست‌وجو کرد. بناهای تاریخی این منطقه و ذکر شکل‌های کهن واژۀ «کرند» در متون اوستایی و پارسی پهلوی نشان از رونق این محدوده در دوره‌های پیش از اسلام دارد. در متون اسلامیِ پیش از دورۀ [[قاجاریه، سلسله|قاجار]]، به کرند صرفاً اشارات مختصری در سفرنامه‌ها و آثار جغرافی‌نویسان شده است. از زمان اولین تقسیمات کشوری معاصر، منطقۀ کنونی دالاهو از توابع شهرستان شاه‌آباد غرب (اسلام‌آباد غرب کنونی) بوده که در سال 1384ش به شهرستان مستقلی تبدیل شده است. در چند سدۀ اخیر این شهرستان از پایگاه‌های اصلی پیروان و همچنین بزرگان آیین | واقع در نواحی مرکزی نیمۀ غربی [[کرمانشاه، استان|استان کرمانشاه]]، به مرکزیت اداری شهر [[کرند غرب]]<ref>Kerend-e Gharb</ref>. در سال 1384ش بنابر مصوبۀ هیأت دولت در جلسۀ 26 اسفند 1383ش، با انتزاع بخش کرند و روستاها و مناطقی از شهرستان [[اسلام آباد غرب، شهرستان|اسلام‌آباد غرب]]، تشکیل شده است. از آنجا که نام این شهرستان از کوه [[دالهو|دالاهو]] گرفته شده است، پیشینۀ تاریخی آن را در سوابق کرند و برخی قصبات دیگر منطقه باید جست‌وجو کرد. بناهای تاریخی این منطقه و ذکر شکل‌های کهن واژۀ «کرند» در متون اوستایی و پارسی پهلوی نشان از رونق این محدوده در دوره‌های پیش از اسلام دارد. در متون اسلامیِ پیش از دورۀ [[قاجاریه، سلسله|قاجار]]، به کرند صرفاً اشارات مختصری در سفرنامه‌ها و آثار جغرافی‌نویسان شده است. از زمان اولین تقسیمات کشوری معاصر، منطقۀ کنونی دالاهو از توابع شهرستان شاه‌آباد غرب (اسلام‌آباد غرب کنونی) بوده که در سال 1384ش به شهرستان مستقلی تبدیل شده است. در چند سدۀ اخیر این شهرستان از پایگاه‌های اصلی پیروان و همچنین بزرگان آیین یارسان ([[اهل حق]]) بوده است. شهرستان دالاهو متشکل است از 2 بخش، 5 دهستان (با حدود 150 روستا با جمعیت دائمی و نزدیک به 50 روستا با جمعیت فصلی یا خالی از سکنه) و 3 شهر: بخش مرکزی (مشتمل بر دهستان‌های بان‌زرده<ref>Ban Zardeh</ref>، بیونیج<ref>Bivanij</ref> و حومۀ کرند، و شهرهای کرند غرب و ریجاب<ref>Rizhab</ref>، به مرکزیت شهر کرند غرب)، و بخش گهواره<ref>Gahvareh</ref> (مشتمل بر دهستان‌های قلخانی<ref>Qalkhani</ref> و گورانی<ref>Gurani</ref>، به مرکزیت شهر گهواره). کرند غرب و گهواره سابقۀ شهر شدنشان به ترتیب به سال 1309 و 1379ش برمی‌گردد، و شهر ریجاب (ریژاو<ref>Rizhaw</ref>) در اواسط سال ۱۳۹۰ش با ادغام روستاهای ریجاب، بان مزاران، دارابی، باباجانی عبدالمحمد، باباجانی شاهمراد و شالان ایجاد شده است. براساس سرشماری سراسری سال 1395ش جمعیت شهرستان دالاهو 35,015نفر است؛ طبق اطلاعات مرکز آمار ایران و براساس سرشماری مذکور، نزدیک به 44درصد ساکنان شهرستان شهرنشین و حدود 56درصد روستانشین هستند. شهرستان دالاهو در غرب با [[کرمانشاه، شهرستان|شهرستان کرمانشاه]]، در جنوب با [[اسلام آباد غرب، شهرستان|شهرستان اسلام‌آباد غرب]]، در جنوب غربی و غرب جنوبی با [[گیلان غرب، شهرستان|شهرستان گیلان‌غرب]]، در غرب و شمال غربی با [[سر پل ذهاب، شهرستان|شهرستان سر پل ذهاب]]، در شمال با [[ثلاث باباجانی|شهرستان ثلاث باباجانی]] و در شمال شرقی با شهرستان روانسر محدود شده است. | ||
این شهرستان با ارتفاع حدود 1,600متر (در مرکز آن)، آب و هوایِ معتدلِ مایل به سرد و نیمه‌خشک و حدود 1,930کيلومترمربع وسعت دارد. بیشتر مردم دالاهو پیرو آیین [[اهل حق]] هستند و به زبان کردی (گویش‌های جافی و [[کلهری]]) سخن می‌گویند؛ شمار اندکی نیز از اهالی شهرستان سنی شافعی و شیعه‌اند. در این شهرستان کارگاه‌های کوچک پرشماری در زمینۀ ساخت | این شهرستان با ارتفاع حدود 1,600متر (در مرکز آن)، آب و هوایِ معتدلِ مایل به سرد و نیمه‌خشک و حدود 1,930کيلومترمربع وسعت دارد. بیشتر مردم دالاهو پیرو آیین [[اهل حق]] هستند و به زبان کردی (گویش‌های جافی و [[کلهری]]) سخن می‌گویند؛ شمار اندکی نیز از اهالی شهرستان سنی شافعی و شیعه‌اند. در این شهرستان علاوه بر خانه‌ها، کارگاه‌های کوچک پرشماری در زمینۀ ساخت چاقو (خاصه در شهر کرند)، ساخت تنبور و دف و صنایع دستی دیگری چون گلیم‌بافی، قالی‌بافی، گیوه‌بافی و ساخت ابزارهای کشاورزی و همچنین تنپوش‌های نمدی فعالیت دارند. آبادی‌های شهرستان دالاهو در مناطق کوهستانی، کوهپایه‌ای و میان‌کوهی در دامنه‌های بخش شمالی رشته‌‌کوه [[زاگرس، کوهستان|زاگرس]] بنا شده‌اند. جادۀ اصلی ایران به [[عتبات عالیات|عتبات]] از این شهرستان می‌گذرد. کوه‌های دالاهو، نوا و قاضی، با مجموعه‌ای از آبشارها، چشمه‌ها و رودخانه‌ها، همراه با باغ‌های انبوه میوه و دشت‌های پوشیده از سبزه و گل از مناظر دیدنی این شهرستان است. مهم‌ترین رودخانه‌های شهرستان دالاهو الوند و کرند هستند و از دیگر رودخانه‌های آن به زمکان، هورو و بریشاه می‌توان اشاره کرد. سراب کرند غرب، رشمینه، قورچی‌باشی، سفرشاه، قلعه زنجیر و تختگاه جهانبخش هم از دیگر رودخانه‌های این منطقه است. مردم این شهرستان عمدتاً کشاورز و دامدارند و جز این، همچنان که ذکر شد، شمار قابل توجهی از آنها نیز صنعت‌گرند. مهم‌ترین تولیدات دامی و کشاورزی این شهرستان غلات و حبوبات، گردو، انجیر، انگور، سیب درختی، کشمش، روغن حیوانی و زیتون است. | ||
چندده محوطه و اثر تاریخی این شهرستان در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌اند. از آن جمله‌اند: آتشکدۀ قلعه داور مربوط به دورۀ [[ساسانیان]]، در بخش مرکزی، دهستان بان‌زرده، روستای زرده<ref>Zardeh</ref>؛ قلعۀ یزدگرد مربوط به دورۀ [[اشکانیان]] یا ساسانیان، در بخش مرکزی، دهستان بان‌زرده، ۷۰۰متری جنوب روستای زرده؛ چهارطاقی گنبد کلایی مربوط به دورۀ ساسانیان، در بخش مرکزی، دهستان بان‌زرده، ۸۵۰متری شمال غربی روستای شالان؛ قلعه و برج خاموشی مربوط به سده‌های میانی اسلامی، در بخش مرکزی، دهستان بان‌زرده، ۳۴۰متری جنوب غربی روستای شالان؛ مسجد عبدالله بن عمر، مربوط به سده‌های نخست اسلامی، در شهر ریجاب، در مرکز روستای ریجاب قدیم (ریجاب بالا)؛ مقبرۀ ابودجانه<ref>Abu Dujana</ref> مربوط به صدر اسلام، در بخش مرکزی، دهستان بان‌زرده، روستای زرده؛ بقعۀ بابایادگار (از زیارتگاه‌های اهل حق) مربوط به سدهٔ ۱۰ق، در دهستان بان‌زرده، منطقۀ بابایادگار؛ مجموعۀ چند بارگاه و محوطهٔ مذهبی مربوط به آیین اهل حق در روستای زرده. | چندده محوطه و اثر تاریخی این شهرستان در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌اند. از آن جمله‌اند: آتشکدۀ قلعه داور مربوط به دورۀ [[ساسانیان]]، در بخش مرکزی، دهستان بان‌زرده، روستای زرده<ref>Zardeh</ref>؛ قلعۀ یزدگرد مربوط به دورۀ [[اشکانیان]] یا ساسانیان، در بخش مرکزی، دهستان بان‌زرده، ۷۰۰متری جنوب روستای زرده؛ چهارطاقی گنبد کلایی مربوط به دورۀ ساسانیان، در بخش مرکزی، دهستان بان‌زرده، ۸۵۰متری شمال غربی روستای شالان؛ قلعه و برج خاموشی مربوط به سده‌های میانی اسلامی، در بخش مرکزی، دهستان بان‌زرده، ۳۴۰متری جنوب غربی روستای شالان؛ مسجد عبدالله بن عمر، مربوط به سده‌های نخست اسلامی، در شهر ریجاب، در مرکز روستای ریجاب قدیم (ریجاب بالا)؛ مقبرۀ ابودجانه<ref>Abu Dujana</ref> مربوط به صدر اسلام، در بخش مرکزی، دهستان بان‌زرده، روستای زرده؛ بقعۀ بابایادگار (از زیارتگاه‌های اهل حق) مربوط به سدهٔ ۱۰ق، در دهستان بان‌زرده، منطقۀ بابایادگار؛ مجموعۀ چند بارگاه و محوطهٔ مذهبی مربوط به آیین اهل حق در روستای زرده. | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۸ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۶:۴۱
| دالاهو، شهرستان | |
|---|---|
| کشور | پرونده:Flag of Iran.svg ایران |
| استان | کرمانشاه |
| بخش | بخش‌‌های مرکزی و گهواره |
| جمعیت | 35,015نفر (1395ش) |
| موقعیت | نواحی مرکزی نیمۀ غربی استان کرمانشاه |
| نوع اقلیم | معتدل مایل به سرد و نیمه‌خشک |
| ارتفاع از سطح دریا | حدود 1,600متر (مرکز شهرستان) |
| تولیدات و صنایع مهم | صنایع دستی: ساخت چاقو، تنبور و دف، گلیم‌بافی، قالی‌بافی، گیوه‌بافی و ساخت ابزارهای کشاورزی و تولید تنپوش‌های نمدی؛ تولیدات دامی و کشاورزی: غلات و حبوبات، گردو، انجیر، انگور، سیب درختی، کشمش، روغن حیوانی و زیتون |
| برخی بناهای مهم | آتشکدۀ قلعه داور؛ قلعۀ یزدگرد؛ بقعۀ بابایادگار |
| نام لاتین | Dalahu |
| شهر ها و آبادی های مهم | شهرهای کرند غرب، ریجاب، و گهواره |
دالاهو، شهرستان (County) Dalahu
واقع در نواحی مرکزی نیمۀ غربی استان کرمانشاه، به مرکزیت اداری شهر کرند غرب[۱]. در سال 1384ش بنابر مصوبۀ هیأت دولت در جلسۀ 26 اسفند 1383ش، با انتزاع بخش کرند و روستاها و مناطقی از شهرستان اسلام‌آباد غرب، تشکیل شده است. از آنجا که نام این شهرستان از کوه دالاهو گرفته شده است، پیشینۀ تاریخی آن را در سوابق کرند و برخی قصبات دیگر منطقه باید جست‌وجو کرد. بناهای تاریخی این منطقه و ذکر شکل‌های کهن واژۀ «کرند» در متون اوستایی و پارسی پهلوی نشان از رونق این محدوده در دوره‌های پیش از اسلام دارد. در متون اسلامیِ پیش از دورۀ قاجار، به کرند صرفاً اشارات مختصری در سفرنامه‌ها و آثار جغرافی‌نویسان شده است. از زمان اولین تقسیمات کشوری معاصر، منطقۀ کنونی دالاهو از توابع شهرستان شاه‌آباد غرب (اسلام‌آباد غرب کنونی) بوده که در سال 1384ش به شهرستان مستقلی تبدیل شده است. در چند سدۀ اخیر این شهرستان از پایگاه‌های اصلی پیروان و همچنین بزرگان آیین یارسان (اهل حق) بوده است. شهرستان دالاهو متشکل است از 2 بخش، 5 دهستان (با حدود 150 روستا با جمعیت دائمی و نزدیک به 50 روستا با جمعیت فصلی یا خالی از سکنه) و 3 شهر: بخش مرکزی (مشتمل بر دهستان‌های بان‌زرده[۲]، بیونیج[۳] و حومۀ کرند، و شهرهای کرند غرب و ریجاب[۴]، به مرکزیت شهر کرند غرب)، و بخش گهواره[۵] (مشتمل بر دهستان‌های قلخانی[۶] و گورانی[۷]، به مرکزیت شهر گهواره). کرند غرب و گهواره سابقۀ شهر شدنشان به ترتیب به سال 1309 و 1379ش برمی‌گردد، و شهر ریجاب (ریژاو[۸]) در اواسط سال ۱۳۹۰ش با ادغام روستاهای ریجاب، بان مزاران، دارابی، باباجانی عبدالمحمد، باباجانی شاهمراد و شالان ایجاد شده است. براساس سرشماری سراسری سال 1395ش جمعیت شهرستان دالاهو 35,015نفر است؛ طبق اطلاعات مرکز آمار ایران و براساس سرشماری مذکور، نزدیک به 44درصد ساکنان شهرستان شهرنشین و حدود 56درصد روستانشین هستند. شهرستان دالاهو در غرب با شهرستان کرمانشاه، در جنوب با شهرستان اسلام‌آباد غرب، در جنوب غربی و غرب جنوبی با شهرستان گیلان‌غرب، در غرب و شمال غربی با شهرستان سر پل ذهاب، در شمال با شهرستان ثلاث باباجانی و در شمال شرقی با شهرستان روانسر محدود شده است.
این شهرستان با ارتفاع حدود 1,600متر (در مرکز آن)، آب و هوایِ معتدلِ مایل به سرد و نیمه‌خشک و حدود 1,930کيلومترمربع وسعت دارد. بیشتر مردم دالاهو پیرو آیین اهل حق هستند و به زبان کردی (گویش‌های جافی و کلهری) سخن می‌گویند؛ شمار اندکی نیز از اهالی شهرستان سنی شافعی و شیعه‌اند. در این شهرستان علاوه بر خانه‌ها، کارگاه‌های کوچک پرشماری در زمینۀ ساخت چاقو (خاصه در شهر کرند)، ساخت تنبور و دف و صنایع دستی دیگری چون گلیم‌بافی، قالی‌بافی، گیوه‌بافی و ساخت ابزارهای کشاورزی و همچنین تنپوش‌های نمدی فعالیت دارند. آبادی‌های شهرستان دالاهو در مناطق کوهستانی، کوهپایه‌ای و میان‌کوهی در دامنه‌های بخش شمالی رشته‌‌کوه زاگرس بنا شده‌اند. جادۀ اصلی ایران به عتبات از این شهرستان می‌گذرد. کوه‌های دالاهو، نوا و قاضی، با مجموعه‌ای از آبشارها، چشمه‌ها و رودخانه‌ها، همراه با باغ‌های انبوه میوه و دشت‌های پوشیده از سبزه و گل از مناظر دیدنی این شهرستان است. مهم‌ترین رودخانه‌های شهرستان دالاهو الوند و کرند هستند و از دیگر رودخانه‌های آن به زمکان، هورو و بریشاه می‌توان اشاره کرد. سراب کرند غرب، رشمینه، قورچی‌باشی، سفرشاه، قلعه زنجیر و تختگاه جهانبخش هم از دیگر رودخانه‌های این منطقه است. مردم این شهرستان عمدتاً کشاورز و دامدارند و جز این، همچنان که ذکر شد، شمار قابل توجهی از آنها نیز صنعت‌گرند. مهم‌ترین تولیدات دامی و کشاورزی این شهرستان غلات و حبوبات، گردو، انجیر، انگور، سیب درختی، کشمش، روغن حیوانی و زیتون است.
چندده محوطه و اثر تاریخی این شهرستان در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌اند. از آن جمله‌اند: آتشکدۀ قلعه داور مربوط به دورۀ ساسانیان، در بخش مرکزی، دهستان بان‌زرده، روستای زرده[۹]؛ قلعۀ یزدگرد مربوط به دورۀ اشکانیان یا ساسانیان، در بخش مرکزی، دهستان بان‌زرده، ۷۰۰متری جنوب روستای زرده؛ چهارطاقی گنبد کلایی مربوط به دورۀ ساسانیان، در بخش مرکزی، دهستان بان‌زرده، ۸۵۰متری شمال غربی روستای شالان؛ قلعه و برج خاموشی مربوط به سده‌های میانی اسلامی، در بخش مرکزی، دهستان بان‌زرده، ۳۴۰متری جنوب غربی روستای شالان؛ مسجد عبدالله بن عمر، مربوط به سده‌های نخست اسلامی، در شهر ریجاب، در مرکز روستای ریجاب قدیم (ریجاب بالا)؛ مقبرۀ ابودجانه[۱۰] مربوط به صدر اسلام، در بخش مرکزی، دهستان بان‌زرده، روستای زرده؛ بقعۀ بابایادگار (از زیارتگاه‌های اهل حق) مربوط به سدهٔ ۱۰ق، در دهستان بان‌زرده، منطقۀ بابایادگار؛ مجموعۀ چند بارگاه و محوطهٔ مذهبی مربوط به آیین اهل حق در روستای زرده.