بیرجند، شهرستان: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۵ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{الگو: جعبه اطلاعات شهر ایران
{{الگو: جعبه اطلاعات شهر ایران
| نام فارسی =  
| نام فارسی =  
|نام لاتین =  
|نام لاتین =Birjand
| نام‌ قدیمی =  
| نام‌ قدیمی =  
| نام دیگر =  
| نام دیگر =  
| استان = خراسان جنوبی
| استان = خراسان جنوبی
| شهرستان =  
| شهرستان =  
| بخش = مرکزی، درمیان، و خوسف
| بخش = مرکزی و شاخنات
| موقعیت = جنوب شهرستان‌های فردوس و قائنات، غرب مرز افغانستان و شهرستان‌های سربیشه و نهبندان، شمال استان کرمان، و شرق شهرستان طبس در استان یزد، و شهرستان فردوس
| موقعیت = نواحی شرق مرکزی ایران و مرکز استان خراسان جنوبی
| جمعیت =  
| جمعیت =261,364نفر (1395ش)
| نوع اقلیم = در نواحیِ کوهستانی، معتدل - در دشت‌های جنوبی و شرقی و نواحی مشرف به کویر لوت گرم و خشک  
| نوع اقلیم = معتدل مایل به گرم و خشک  
| ارتفاع از سطح دریا =  
| ارتفاع از سطح دریا =  
| تولیدات و صنایع مهم = غلات، چغندر قند، زعفران، انگور، انواع میوه، تولید قند و شکر
| تولیدات و صنایع مهم = غلات، چغندرقند، زعفران، انگور، انواع میوه، تولید قند و شکر
| برخی بناهای مهم =  
| برخی بناهای مهم =  
| شهر ها و آبادی های مهم = اسدیه، خوسف، حاجی‌آباد، گل، مرک، ماژان، علی‌آباد، و امیرآباد
| شهر ها و آبادی های مهم = شهر بیرجند
}}بیرْجَند، شهرستان
}}


[[File:12458000.jpg|thumb|ارگ کلاه‌فرنگي]]
بیرجند، شهرستان (County) Birjand
[[پرونده:12458000- 7.jpg|بندانگشتی|تقسیمات شهرستان بیرجند براساس دهستان‌ها- تنها شهر این شهرستان به صورت نقاط زرد بر روی نقشه مشخص شده است.]]
واقع در نواحی شرق مرکزی ایران و مرکز [[خراسان جنوبی، استان|استان خراسان جنوبی]]، مشتمل بر بخش‌های مرکزی و شاخنات و 6 دهستان، با مرکزیت اداری [[بیرجند، شهر|شهر بیرجند]]. این شهرستان، که در عین مرکزیت و ازدحام جمعیتی، کوچک‌ترین شهرستان استان خراسان جنوبی است، در شمال با شهرستان‌ [[قاینات|قائنات]]، در شمال شرقی با [[زیرکوه، شهرستان|شهرستان زیرکوه]]، در شرق با [[درمیان، شهرستان|شهرستان درمیان]]، در جنوب شرقی با [[سربیشه، شهرستان|شهرستان سربیشه]]، در جنوب غربی و غرب با [[خوسف، شهرستان|شهرستان خوسف]]، و در شمال غربی با [[سرایان، شهرستان|شهرستان سرایان]] محدود شده است. شهرستان بیرجند حتی با داشتن کوه‌های نسبتاً بلند، از خشک‌ترین نواحی ایران است و رودخانه‌های آن به خشک‌رودهای متعددی منحصر می‌شود. اقلیم این شهرستان به طور کلی معتدل مایل به گرم و خشک و جمعیت آن 261,364نفر است (1395ش). اساس‌ اقتصاد شهرستان‌ بیرجند بر كشاورزی‌، دامداری‌ و قالی‌بافی‌ استوار است‌. غلات، چغندرقند، زعفران، انگور، و انواع میوه از محصولات کشاورزی و تولید قند و شکر از فعالیت‌های صنعتی آن است. مردم این‌ شهرستان‌ به‌ زبان‌ فارسی‌ (گویش‌ بیرجندی‌) سخن‌ می‌گویند و از لحاظ مذهبی‌ شیعۀ دوازده‌‌امامی‌اند.


واقع در مرکز [[خراسان جنوبی، استان|استان خراسان جنوبی]]، مشتمل بر بخش‌های مرکزی، درمیان، و [[خوسف]]، با مرکزیت اداری [[بیرجند، شهر|شهر بیرجند]]. این شهرستان، که وسیع‌ترین شهرستان استان خراسان است، از شمال به شهرستان‌های [[فردوس، شهرستان|فردوس]] و [[قاینات|قائنات]]، از شرق به مرز [[افغانستان]] و شهرستان‌های [[سربیشه، شهرستان|سربیشه]] و [[نهبندان، شهرستان|نهبندان]]، از جنوب به [[کرمان، استان|استان کرمان]]، و از غرب به [[طبس، شهرستان|شهرستان طبس]] در [[یزد، استان|استان یزد]]، و شهرستان فردوس محدود است. نیمۀ شمالی آن را کوه‌های نسبتاً بلندی مانند کوه بُن‌در (۲,۷۸۷ متر)، گریانه، کوه شاه، و کوه باقران دربرگرفته‌اند و نیمۀ دیگر را درّه‌‌ها و جلگه‌های نسبتاً پهناوری تشکیل داده‌اند. شهرستان بیرجند حتی با داشتن کوه‌های نسبتاً بلند، از خشک‌ترین نواحی ایران است و رودخانه‌های آن به خشک‌رودهای متعددی منحصر می‌شود، ازجمله خشک‌رودهای بیرجند، شور، گیریجگان، و دهک. اقلیم این شهرستان در نواحیِ کوهستانی، معتدل و در دشت‌های جنوبی و شرقی و نواحی مشرف به کویر لوت گرم و خشک و جمعیت آن ۲۴۰,۸۹۴ نفر است (۱۳۸۵). مهم‌ترین آبادی‌های آن عبارت‌اند از اسدیه، خوسف، حاجی‌آباد، گل، مرک، ماژان، علی‌آباد، و امیرآباد. راه طبس به بیرجند و سربیشه، راه [[قاین|قائن]] به بیرجند و [[زاهدان، شهر|زاهدان]]، و راه بیرجند به اسدیه و یزدان، شبکۀ راه‌های ارتباطی این شهرستان را تشکیل می‌دهند. غلات، چغندر قند، زعفران، انگور، و انواع میوه از محصولات کشاورزی و تولید قند و شکر از فعالیت‌های صنعتی آن است.
دربارۀ وجه‌ تسمیۀ بیرجند نظرات گوناگونی مطرح شده و غالباً این‌ نام‌ را مركب‌ از دو بخش «بیر» و «جند» دانسته‌اند. جَند معرب‌ واژۀ كند و یا تلفظی‌ دیگر از آن‌ و به‌ معنی «شهر» است‌. اما دربارۀ معنی‌ پارۀ نخست‌ یعنی «بیر» اختلاف‌ نظر وجود دارد و آن‌ را به‌ معنی «نصف‌»، «بلند»، «توفان‌» و یا صورتی‌ از «بئر» عربی‌ به‌ معنی‌ چاه‌ دانسته‌اند. در اولین تقسیمات کشوری دورۀ [[رضاشاه پهلوی (آلاشت ۱۲۵۷ـ ژوهانسبورگ ۱۳۲۳ش)|رضاشاه]] (1316ش) نام ولایت قاینات به شهرستان بیرجند تغییر کرد و یکی از هفت شهرستان استان نهم (خراسان) شد و شهر بیرجند به عنوان مرکز این شهرستان تعیین گردید. در این دوره بیرجند بزرگ‌ترین شهرستان استان خراسان بود. در سال ۱۳۵۸ش، بخش قائنات از این شهرستان جدا شد و به صورت شهرستان درآمد؛ در سال ۱۳۶۸ش بخش نهبندان، در سال ۱۳۸۱ش بخش سربیشه، در سال ۱۳۸۴ش بخش درمیان و نهایتاً در سال ۱۳۹۰ش بخش خوسف از این شهرستان جدا شده و به شهرستان‌های مستقلی ارتقاء یافتند؛ تا بدین ترتیب بیرجند به کوچک‌ترین شهرستان خراسان جنوبی تبدیل شد.
----


<br/> <!--12458000-->
 
<br /> <!--12458000-->


[[Category:جغرافیای ایران]] [[Category:خراسان جنوبی]]
[[Category:جغرافیای ایران]] [[Category:خراسان جنوبی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۶:۰۲

بیرجند، شهرستان
کشور پرونده:Flag of Iran.svg ایران
استان خراسان جنوبی
بخش مرکزی و شاخنات
جمعیت 261,364نفر (1395ش)
موقعیت نواحی شرق مرکزی ایران و مرکز استان خراسان جنوبی
نوع اقلیم معتدل مایل به گرم و خشک
تولیدات و صنایع مهم غلات، چغندرقند، زعفران، انگور، انواع میوه، تولید قند و شکر
نام لاتین Birjand
شهر ها و آبادی های مهم شهر بیرجند

بیرجند، شهرستان (County) Birjand

تقسیمات شهرستان بیرجند براساس دهستان‌ها- تنها شهر این شهرستان به صورت نقاط زرد بر روی نقشه مشخص شده است.

واقع در نواحی شرق مرکزی ایران و مرکز استان خراسان جنوبی، مشتمل بر بخش‌های مرکزی و شاخنات و 6 دهستان، با مرکزیت اداری شهر بیرجند. این شهرستان، که در عین مرکزیت و ازدحام جمعیتی، کوچک‌ترین شهرستان استان خراسان جنوبی است، در شمال با شهرستان‌ قائنات، در شمال شرقی با شهرستان زیرکوه، در شرق با شهرستان درمیان، در جنوب شرقی با شهرستان سربیشه، در جنوب غربی و غرب با شهرستان خوسف، و در شمال غربی با شهرستان سرایان محدود شده است. شهرستان بیرجند حتی با داشتن کوه‌های نسبتاً بلند، از خشک‌ترین نواحی ایران است و رودخانه‌های آن به خشک‌رودهای متعددی منحصر می‌شود. اقلیم این شهرستان به طور کلی معتدل مایل به گرم و خشک و جمعیت آن 261,364نفر است (1395ش). اساس‌ اقتصاد شهرستان‌ بیرجند بر كشاورزی‌، دامداری‌ و قالی‌بافی‌ استوار است‌. غلات، چغندرقند، زعفران، انگور، و انواع میوه از محصولات کشاورزی و تولید قند و شکر از فعالیت‌های صنعتی آن است. مردم این‌ شهرستان‌ به‌ زبان‌ فارسی‌ (گویش‌ بیرجندی‌) سخن‌ می‌گویند و از لحاظ مذهبی‌ شیعۀ دوازده‌‌امامی‌اند.

دربارۀ وجه‌ تسمیۀ بیرجند نظرات گوناگونی مطرح شده و غالباً این‌ نام‌ را مركب‌ از دو بخش «بیر» و «جند» دانسته‌اند. جَند معرب‌ واژۀ كند و یا تلفظی‌ دیگر از آن‌ و به‌ معنی «شهر» است‌. اما دربارۀ معنی‌ پارۀ نخست‌ یعنی «بیر» اختلاف‌ نظر وجود دارد و آن‌ را به‌ معنی «نصف‌»، «بلند»، «توفان‌» و یا صورتی‌ از «بئر» عربی‌ به‌ معنی‌ چاه‌ دانسته‌اند. در اولین تقسیمات کشوری دورۀ رضاشاه (1316ش) نام ولایت قاینات به شهرستان بیرجند تغییر کرد و یکی از هفت شهرستان استان نهم (خراسان) شد و شهر بیرجند به عنوان مرکز این شهرستان تعیین گردید. در این دوره بیرجند بزرگ‌ترین شهرستان استان خراسان بود. در سال ۱۳۵۸ش، بخش قائنات از این شهرستان جدا شد و به صورت شهرستان درآمد؛ در سال ۱۳۶۸ش بخش نهبندان، در سال ۱۳۸۱ش بخش سربیشه، در سال ۱۳۸۴ش بخش درمیان و نهایتاً در سال ۱۳۹۰ش بخش خوسف از این شهرستان جدا شده و به شهرستان‌های مستقلی ارتقاء یافتند؛ تا بدین ترتیب بیرجند به کوچک‌ترین شهرستان خراسان جنوبی تبدیل شد.