زهک، شهرستان: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «زهک، شهرستان (County) Zehak واقع در شرق شمالی استان سیستان و بلوچستان، به مرکزیت شهر زهک. در نیمۀ دوم سال 1384ش بنابر مصوبۀ هیأت دولت در جلسۀ 10 مرداد 1384ش، با انتزاع بخش شهرکی و ناروئی از شهرستان زابل تشکیل شده است. ---- رده:جغرافیای...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۵ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{الگو: جعبه اطلاعات شهر ایران|نام فارسی=|نام لاتین=Zehak|نام قدیمی=|نام دیگر=|استان=سیستان و بلوچستان|شهرستان=|بخش=بخش‌های مرکزی، خمک، و جزینک|موقعیت=شرق شمالی استان سیستان و بلوچستان|جمعیت=74,896نفر (1395ش)|نوع اقلیم=گرم و خشک|ارتفاع از سطح دریا=حدود 480متر|تولیدات و صنایع مهم=گندم و جو، میوه‌های جالیزی و انگور یاقوتی|برخی بناهای مهم=تپه آتشگاه کل‌کنگ؛ تپه قلعه سردار دادخداخان؛ مقبره دختر؛ تپه ارگ بی‌بی بانو|شهر ها و آبادی های مهم=شهر زهک}}[[پرونده:2042172154.jpg|بندانگشتی|موقعیت شهرستان زهک بر روی نقشه]] | |||
زهک، شهرستان (County) Zehak | زهک، شهرستان (County) Zehak | ||
واقع در شرق شمالی استان [[سیستان و بلوچستان]]، به مرکزیت شهر زهک. در نیمۀ دوم سال 1384ش بنابر مصوبۀ هیأت دولت در جلسۀ 10 مرداد 1384ش، با انتزاع بخش شهرکی و ناروئی از [[زابل، شهرستان|شهرستان زابل]] تشکیل شده است. | واقع در شرق شمالی استان [[سیستان و بلوچستان]]، به مرکزیت [[زهک، شهر|شهر زهک]]. در نیمۀ دوم سال 1384ش بنابر مصوبۀ هیأت دولت در جلسۀ 10 مرداد 1384ش، با انتزاع بخش شهرکی و ناروئی از [[زابل، شهرستان|شهرستان زابل]] تشکیل شده است. منطقۀ سیستان در دوره‌های باستانی مرکز و جزو قلمرو [[سکاها]] و تا اواخر دورۀ [[هخامنشیان|هخامنشی]] جزو مناطق آباد ذکر شده است. محتمل است که نام زهک شکل تحریف‌یافتۀ زرنگ، یکی از نام‌های کهن سیستان، باشد. در سده‌های آغازین اسلامی این منطقه خاستگاه امیران صفاری و پایگاه حکومت [[صفاریان]] بود. در زمان مغولان و [[تیموریان]] خرابی‌های زیادی در سیستان به وجود آمد که به از بین رفتن سدها، کانال‌ها و مناطق آباد سیستان منجر شد. شهرستان زابل در تقسیمات کشوری ۱۳۱۶ش، در تابعیت استان هشتم (با مرکزیت [[کرمان، شهر|شهر کرمان]]) قرار داشت و در سال 1336ش با پیوستنش به بلوچستان، استان سیستان و بلوچستان را پدید آورد. در تمام دوره‌های متأخر دهستان‌های شهرکی (با ترکیب جمعیتی سیستانی) و ناروئی (با ترکیب جمعیتی بلوچ) تابع زابل بوده است. در سال‌های پس از انقلاب این دهستان‌ها به بخش، و سپس این بخش در سال 1384ش به شهرستان ارتقاء یافت. شهرستان کنونی زهک متشکل است از 3 بخش، 6 دهستان (با بیش از 200 روستای مسکونی) و 2 شهر: بخش مرکزی (مشتمل بر دهستان‌های زهک و خواجه‌احمد، به مرکزیت شهر زهک)، بخش خمک<ref>Khamak</ref> (مشتمل بر دهستان‌های گوری<ref>Guri</ref> و خمک، به مرکزیت روستای خمک)، و بخش جزینک<ref>Jazink</ref> (مشتمل بر دهستان‌های جزینک و قلعه‌نو<ref>Qaleh Now</ref>، به مرکزیت شهر جزینک). روستای جزینک در سال 1399ش به شهر ارتقاء یافته است. براساس سرشماری سراسری سال 1395ش جمعیت شهرستان زهک 74,896نفر است؛ طبق اطلاعات مرکز آمار ایران و براساس سرشماری مذکور، حدود 18درصد از جمعیت شهرستان شهرنشین و نزدیک به 82درصدِ آنها روستانشین بوده‌اند. شهرستان زهک از شمال شرقی با شهرستان هیرمند، از شمال غربی با [[زابل، شهرستان|شهرستان زابل]]، در مناطق غربی تا جنوب غربی با شهرستان هامون و در شرق با [[افغانستان]] محدود شده است. | ||
شهرستان زهک با حدود 945کیلومترمربع وسعت و ارتفاع حدود 480متر از سطح دریا، در منطقه‌ای جلگه‌ای و بدون ارتفاعات قابل ملاحظه، در میان حوضۀ آبرفت رودخانۀ [[هیرمند]] و دریاچۀ هامون واقع شده است. این شهرستان از لحاظ اقلیمی جزو مناطق گرم و خشک است و با وجود جریان رودخانۀ هیرمند در سطح شهرستان و وجود نهرهای متعددِ منشعب از این رودخانه و رودهای فصلی دیگر، به دلیل ممانعت کشور افغانستان از دادن حقابۀ هیرمند به ایران، طی سال‌های اخیر دچار خشکسالی و بی‌آبی شده است. شغل بیشتر مردم شهرستان کشاورزی و دامداری و مهم‌ترین تولیدات آنها گندم و جو، میوه‌های جالیزی و انگور یاقوتی است. آب کشاورزی شهرستان عمدتاً از طریق چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق و قنات تأمین می‌شود. مردم شهرستان ترکیبی از اکثریت غالب سیستانی و اقلیت بلوچ هستند و عمدتاً سنی‌مذهبند. | |||
برخی از آثار تاریخی شهرستان: ''تپه آتشگاه کل‌کنگ'' در بخش جزینک، دهستان جزینک، یک کیلومتری شمال شرقی روستای کل‌کنگ (مربوط به دوره‌های [[اشکانیان]] - [[ساسانیان]])؛ ''تپه قلعه سردار دادخداخا''ن در بخش مرکزی، یک کیلومتری شمال شرقی روستای دهنو (مربوط به سده‌های میانه اسلامی)؛ ''مقبره دختر'' در بخش جزینک، دهستان جزینک، در مجاورت روستای قلعه نو (مربوط به سده‌های میانه اسلامی)؛ ''تپه ارگ بی‌بی بانو'' در بخش مرکزی، دهستان خواجه احمد، در شمال روستای ده نادر (مربوط به سده‌های میانه اسلامی). | |||
---- | ---- | ||
نسخهٔ کنونی تا ۷ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۱۱
| زهک، شهرستان | |
|---|---|
| کشور | پرونده:Flag of Iran.svg ایران |
| استان | سیستان و بلوچستان |
| بخش | بخش‌های مرکزی، خمک، و جزینک |
| جمعیت | 74,896نفر (1395ش) |
| موقعیت | شرق شمالی استان سیستان و بلوچستان |
| نوع اقلیم | گرم و خشک |
| ارتفاع از سطح دریا | حدود 480متر |
| تولیدات و صنایع مهم | گندم و جو، میوه‌های جالیزی و انگور یاقوتی |
| برخی بناهای مهم | تپه آتشگاه کل‌کنگ؛ تپه قلعه سردار دادخداخان؛ مقبره دختر؛ تپه ارگ بی‌بی بانو |
| نام لاتین | Zehak |
| شهر ها و آبادی های مهم | شهر زهک |
زهک، شهرستان (County) Zehak
واقع در شرق شمالی استان سیستان و بلوچستان، به مرکزیت شهر زهک. در نیمۀ دوم سال 1384ش بنابر مصوبۀ هیأت دولت در جلسۀ 10 مرداد 1384ش، با انتزاع بخش شهرکی و ناروئی از شهرستان زابل تشکیل شده است. منطقۀ سیستان در دوره‌های باستانی مرکز و جزو قلمرو سکاها و تا اواخر دورۀ هخامنشی جزو مناطق آباد ذکر شده است. محتمل است که نام زهک شکل تحریف‌یافتۀ زرنگ، یکی از نام‌های کهن سیستان، باشد. در سده‌های آغازین اسلامی این منطقه خاستگاه امیران صفاری و پایگاه حکومت صفاریان بود. در زمان مغولان و تیموریان خرابی‌های زیادی در سیستان به وجود آمد که به از بین رفتن سدها، کانال‌ها و مناطق آباد سیستان منجر شد. شهرستان زابل در تقسیمات کشوری ۱۳۱۶ش، در تابعیت استان هشتم (با مرکزیت شهر کرمان) قرار داشت و در سال 1336ش با پیوستنش به بلوچستان، استان سیستان و بلوچستان را پدید آورد. در تمام دوره‌های متأخر دهستان‌های شهرکی (با ترکیب جمعیتی سیستانی) و ناروئی (با ترکیب جمعیتی بلوچ) تابع زابل بوده است. در سال‌های پس از انقلاب این دهستان‌ها به بخش، و سپس این بخش در سال 1384ش به شهرستان ارتقاء یافت. شهرستان کنونی زهک متشکل است از 3 بخش، 6 دهستان (با بیش از 200 روستای مسکونی) و 2 شهر: بخش مرکزی (مشتمل بر دهستان‌های زهک و خواجه‌احمد، به مرکزیت شهر زهک)، بخش خمک[۱] (مشتمل بر دهستان‌های گوری[۲] و خمک، به مرکزیت روستای خمک)، و بخش جزینک[۳] (مشتمل بر دهستان‌های جزینک و قلعه‌نو[۴]، به مرکزیت شهر جزینک). روستای جزینک در سال 1399ش به شهر ارتقاء یافته است. براساس سرشماری سراسری سال 1395ش جمعیت شهرستان زهک 74,896نفر است؛ طبق اطلاعات مرکز آمار ایران و براساس سرشماری مذکور، حدود 18درصد از جمعیت شهرستان شهرنشین و نزدیک به 82درصدِ آنها روستانشین بوده‌اند. شهرستان زهک از شمال شرقی با شهرستان هیرمند، از شمال غربی با شهرستان زابل، در مناطق غربی تا جنوب غربی با شهرستان هامون و در شرق با افغانستان محدود شده است.
شهرستان زهک با حدود 945کیلومترمربع وسعت و ارتفاع حدود 480متر از سطح دریا، در منطقه‌ای جلگه‌ای و بدون ارتفاعات قابل ملاحظه، در میان حوضۀ آبرفت رودخانۀ هیرمند و دریاچۀ هامون واقع شده است. این شهرستان از لحاظ اقلیمی جزو مناطق گرم و خشک است و با وجود جریان رودخانۀ هیرمند در سطح شهرستان و وجود نهرهای متعددِ منشعب از این رودخانه و رودهای فصلی دیگر، به دلیل ممانعت کشور افغانستان از دادن حقابۀ هیرمند به ایران، طی سال‌های اخیر دچار خشکسالی و بی‌آبی شده است. شغل بیشتر مردم شهرستان کشاورزی و دامداری و مهم‌ترین تولیدات آنها گندم و جو، میوه‌های جالیزی و انگور یاقوتی است. آب کشاورزی شهرستان عمدتاً از طریق چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق و قنات تأمین می‌شود. مردم شهرستان ترکیبی از اکثریت غالب سیستانی و اقلیت بلوچ هستند و عمدتاً سنی‌مذهبند.
برخی از آثار تاریخی شهرستان: تپه آتشگاه کل‌کنگ در بخش جزینک، دهستان جزینک، یک کیلومتری شمال شرقی روستای کل‌کنگ (مربوط به دوره‌های اشکانیان - ساسانیان)؛ تپه قلعه سردار دادخداخان در بخش مرکزی، یک کیلومتری شمال شرقی روستای دهنو (مربوط به سده‌های میانه اسلامی)؛ مقبره دختر در بخش جزینک، دهستان جزینک، در مجاورت روستای قلعه نو (مربوط به سده‌های میانه اسلامی)؛ تپه ارگ بی‌بی بانو در بخش مرکزی، دهستان خواجه احمد، در شمال روستای ده نادر (مربوط به سده‌های میانه اسلامی).