اسلوونی
| اسلوونی | |
|---|---|
| نام فارسی | اِسلووِنی |
| نام لاتین | Slovenia |
| نظام سیاسی | جمهوری چندحزبی با دو مجلس قانون‌گذاری |
| درآمد سرانه (دلار) | 15,977 |
| جمعیت | 2,053,080 نفر |
| موقعیت | اروپای جنوبی |
| پایتخت | لیوبلیانا |
| تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع) | 101/4 |
| رشد سالانه (درصد) | 0/1 |
| شهرهای اصلی | لیوبلیانا، ماریبور، تسلیه، کرانیه و کوپر |
| زبان | اسلوونیایی |
| دین | مسیحیت |
| مساحت (کیلومتر مربع) | 20255 |
اِسلووِنی (Slovenia)
موقعیت. جمهوری نوبنیاد اسلوونی در اروپای جنوبی، در انتهای شمال غربی شبه‌جزیرۀ بالکان و میان کشورهای اتریش در شمال، مجارستان در شرق، کروآسی در جنوب، و دریای آدریاتیک و ایتالیا در غرب جا دارد. مساحت این کشور ۲۰,۲۵۵ کیلومتر مربع و شهر لیوبلیانا[۱] پایتخت آن است.
سیمای طبیعی. کشور کوچک اسلوونی که با باریکه‌ای در جنوب بندر تریستِ[۲] ایتالیا و از طریق بندر کوچک کوپر[۳] با دریای آدریاتیک مرتبط است، سرزمینی کوهستانی است که رو به شرق از ارتفاع آن کاسته می‌شود. دنبالۀ شرقی کوه‌های آلپ از شمال ایتالیا و اتریش به نواحی شمالی این کشور کشیده شده و بلندترین نقطۀ اسلوونی، کوه تریگلاو[۴] با ارتفاع ۲,۸۶۳ متر در شمال غربی کشور، را در خود جای داده است. کوه‌های آلپ رو به جنوب و شرق به درّه‌های پوشیده از جنگل‌های انبوه که رودخانه‌های ساوا[۵]، دراوا[۶]، و مورا[۷] در آن‌ها جریان دارند، منتهی می‌شوند. رودخانۀ ساوا، طولانی‌ترین رود اسلوونی، از کوه‌های آلپ شمالی اسلوونی سرچشمه می‌گیرد و در جهت جنوب شرقی از حوالی شهر لیوبلیانا می‌گذرد، در سر راه خود دشت حاصل‌خیز پانونیا[۸] را مشروب می‌کند، و به کشور کروآسی وارد می‌شود. اسلوونی کلاً پوشیده از جنگل است و دره‌های ژرف آن حاصل‌خیز و بار‌آورند. بیشتر اراضی آن از نهشت‌های زغال‌سنگ انباشته است و تاکستان‌های وسیع و شراب مرغوب آن در اروپا معروف است. اسلوونی کشور صنعتی کوچکی است و شهرهای مهم آن عبارت‌اند از لیوبلیانا، ماریبور[۹]، تسلیه[۱۰]، کرانیه[۱۱] و کوپر تنها بندر این کشور است. اقلیم آن، به‌ویژه در نواحی غربی، مدیترانه‌ای است. تابستان‌های گرم که با بارندگی‌های شدید به‌پایان می‌رسد و زمستان‌های سرد و یخبندان، به‌خصوص در نواحی شرقی که اقلیم قاره‌ای دارد، از ویژگی‌های آن است. میانگین دمای شهر لیوبلیانا در دی‌ماه ۴- درجۀ سانتی‌گراد، در تیر و مرداد ۲۲ درجۀ سانتی‌گراد، و میانگین بارندگی سالانۀ آن ۱,۳۸۳ میلی‌متر است.
اقتصاد. تا پیش از فروپاشی کشور یوگسلاوی، اسلوونی آبادترین و ثروتمندترین جمهوری تشکیل‌دهندۀ کشور مزبور بود و تقریباً بیست درصد از درآمد کشور یوگسلاوی را تأمین می‌کرد. آثار جنگ‌های داخلی با صربستان و اهمیت خاصی که اسلوونی برای کشور یوگسلاوی داشت، صرب‌ها را بر آن داشت تا بیشتر بر ارکان اقتصادی این سرزمین لطمه بزنند و واحدی بیمار و ناتوان از آن باقی گذارند. در هر صورت، امروز کشاورزی و صنعت پایه‌های اقتصادی این کشور نوبنیاد را تشکیل می‌دهند. کشاورزی اسلوونی بیشتر بر دامداری و پرورش احشام متکی است و تولید غلات، سیب‌زمینی، چغندرقند و شراب از مهم‌ترین فعالیت‌های کشاورزی حوضۀ رودخانۀ دراوا به‌شمار می‌آیند. استخراج و تولید آهن، فولاد، سرب، و جیوه مهم‌ترین فعالیت‌های صنعتی و معدنی حوزۀ لیوبلیانا محسوب می‌شوند. صنعت نساجی که پس از استقلال اسلوونی پی‌ریزی شده است، موقعیت خوبی دارد و آیندۀ درخشانی را نوید می‌دهد. اسلوونی از نظر منابعی چون زغال قهوه‌ای (لیگنیت)، سرب، و جیوه نیز کشوری غنی است. خصوصی‌سازی فعالیت‌های اقتصادی این کشور از بدو استقلال در دو مرحله آغاز شد؛ مرحلۀ نخست خصوصی‌سازی مشاغل کوچک، و مرحلۀ بعد خصوصی‌سازی صنایع بزرگ بود که از ۲۰۰۱ آغاز شده است. از آن‌جا که یکی از شروط عضویت در اتحادیۀ اروپا بالابودن درآمد سرانۀ کشور داوطلب است، کشور اسلوونی تلاش فراوانی در این راه مبذول داشته و درآمد سرانۀ خود را تا ۱۵,۹۷۷ دلار بالا برده است. میزان تولید نیروی الکتریسیته اسلوونی که تا پیش از ۱۹۹۹ معادل ۲,۶۲۰میلیون کیلووات بود، در آغاز قرن بیست‌ویکم به ۱۳,۲۶۱میلیون کیلووات رسید که ۴,۶۹۶میلیون کیلووات آن از راه انرژی هسته‌ای و ۳,۷۳۹میلیون کیلووات به طریق برقابی تأمین شده و مصرف سرانۀ آن به ۶,۶۳۰ کیلووات ساعت رسیده است.
حکومت و سیاست. حکومت کشور اسلوونی جمهوری چندحزبی با دو مجلس قانون‌گذاری به نام مجلس شورای ملی و شورای ایالتی، است. شمار نمایندگان مجلس شورای ملی ۹۰ نفر است که برای یک دورۀ چهار‌ساله انتخاب می‌شوند و ۴۰ عضو شورای ایالتی نیز برای پنج سال برگزیده می‌شوند. دورۀ ریاست جمهوری این کشور پنج سال است و رهبر حزب اکثریت سمت نخست‌وزیری و تشکیل هیئت دولت را برعهده دارد.
مردم و تاریخ. جمعیت اسلوونی حدود ۲,۰۵۳,۰۸۰ نفر (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن به ۱۰۱.۴ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. رشد جمعیت آن ۰.۱ درصد است و ۹۱ درصد از آنان اسلوونیایی‌اند. ۹۶ درصدشان پیرو کلیسای کاتولیک رومی‌اند و ۵۰.۸ درصد آنان شهرنشین‌اند. زبان رسمی این کشور اسلوونیایی است و میانگین امید به زندگی ۷۵ سال است و ۹۹.۵ درصد از مردم آن باسوادند. اسلوونیایی‌ها که از قرن ۶م در این سرزمین ساکن بوده‌اند، در قرن ۸م تحت استیلای باواریایی‌ها قرار گرفتند و سپس ضمیمه امپراتوری کارولنژیان شدند. این سرزمین در ۱۸۰۹ به تصرف ناپلئون بناپارت، امپراتور فرانسه درآمد و پس از سقوط او به امپراتوری اتریش پیوست. در پایان جنگ جهانی اول، ایالت‌های صرب و کروآت و اسلوونی با هم متحد شدند و کشور یوگسلاوی را پدید آوردند. درجنگ جهانی دوم، اسلوونی میان آلمان و ایتالیا و مجارستان تقسیم شد و پس از پایان جنگ دوباره به جمهوری فدرال یوگسلاوی پیوست و عنوان صنعتی‌ترین و پیشرفته‌ترین جمهوری تشکیل‌دهندۀ یوگسلاوی را به خود اختصاص داد. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، مقدمات جداشدن این سرزمین از یوگسلاوی فراهم شد؛ و در ژوئن ۱۹۹۱ اعلام استقلال کرد و پس از یک جنگ داخلی خونین و میانجیگری جامعۀ اروپا سرانجام در ۸ اکتبر ۱۹۹۱ رسماً به استقلال رسید و روابط نزدیکی با اتحادیۀ اروپا برقرار کرد.