روز ولنتاین
روز ولنتاین Valentine's Day
جشن سالانه عشق و محبت، مصادف با ۱۴ فوریه. تاریخچه روز ولنتاین ریشه در دوران روم باستان دارد و به نام یکی از شهدای مسیحی، قديس والنتينوس[۱]، نامگذاری شده است. بر اساس روایتهای مختلف، والنتينوس کشیشی در قرن 3میلادی بود که بهصورت مخفیانه مراسم ازدواج زوجهای جوان را برگزار میکرد، زیرا امپراتور کلودیوس دوم[۲] ازدواج را برای سربازان ممنوع کرده بود. او به همین دلیل دستگیر و در ۱۴ فوریه اعدام شد. برخی منابع نیز بر این باورند که ولنتاین در زندان به دختر زندانبانش دل بسته بود و پیش از مرگ، نامهای با امضای «از طرف ولنتاین تو»[۳] برای او نوشت. در قرون بعد، این داستان با آیینهای دیگری ادغام گردید و بهتدریج این روز به عنوان نمادی از عشق و محبت شناخته شد. افسانههای دیگری نیز درباره منشأ این روز وجود دارد؛ گروهی معتقدند که دو شخصیت مذهبی متفاوت به نام ولنتاین در این رویداد نقش داشتهاند: یکی کشیشی در رم و دیگری اسقفی در شهر ترنی[۴]. هر دو فرد در دورهای مشابه به شهادت رسیدند و بعدها داستانهای آنها بههم آمیخته شد. از سوی دیگر، برخی پژوهشگران بر این باورند که این روز به جشنواره باستانی لوپرکالیا[۵] در روم مرتبط است. در این جشن، مردان نام زنان را به قید قرعه از ظرفی بیرون میآوردند، برای مدتی باهم معاشرت میکردند، که گاهی منجر به ازدواج میشد. با این حال، کلیسای کاتولیک تلاش کرد این جشن را با سنتهای مسیحی جایگزین کند و بدین ترتیب، روز ولنتاین شکل گرفت. در ادبیات و هنر، این روز الهامبخش نویسندگان و شاعران بسیاری بوده است؛ از جمله شکسپیر[۶] که در نمایشنامههایش و جفری چاسر[۷] که در اشعارش به روز ولنتاین اشاره کردهاند.
در دوران ویکتوریایی[۸]، تبادل کارتهای دستساز به یک رسم رایج تبدیل شد و با پیشرفت صنعت چاپ، کارتهای ولنتاین به شکل گستردهای در دسترس مردم قرار گرفتند. با گذشت زمان، این جشن از یک مناسبت مذهبی به یک رویداد فرهنگی و تجاری جهانی تبدیل شد که در نقاط مختلف جهان به شیوههای گوناگون گرامی داشته میشود. در دوران مدرن، فیلمها و سریالهای تلویزیونی نیز نقش مهمی در بازنمایی این روز و تأثیرگذاری بر فرهنگ عمومی ایفا کردهاند.
رسم و رسوم روز ولنتاین در نقاط مختلف جهان با آداب متفاوتی همراه است. رایجترین سنت این روز، ارسال کارتهای تبریک، اهدای گلهای رز قرمز، و هدیه دادن شکلات است. در بسیاری از کشورها، زوجها با یکدیگر شام عاشقانهای صرف میکنند و لحظاتی خاطرهانگیز را رقم میزنند. همچنین، در برخی فرهنگها، این روز برای گرامیداشت دوستی و محبت میان دوستان و اعضای خانواده نیز مورد توجه قرار میگیرد. برخی کشورها جشنهای ویژهای مانند جشنهای خیابانی، مسابقات عاشقانه و مراسم ازدواج دستهجمعی برگزار میکنند. فروشگاهها و مراکز تجاری نیز از این فرصت برای ارائه تخفیفها و تبلیغات گسترده استفاده میکنند. روز ولنتاین با نمادهای متعددی شناخته میشود که برجستهترین آنها شامل قلب، گل رز قرمز و تصویر کوپید[۹] (فرشته عشق در اساطیر رومی) است. در برخی کشورها، کلیدهای نمادین نیز به یکدیگر هدیه داده میشوند که بیانگر گشودن قفل قلب معشوق است. در کشورهای آسیایی مانند ژاپن، برخی شرکتهای تولیدکننده شیرینی، شکلاتهای مخصوصی با بستهبندیهای خاص طراحی میکنند که بهصورت گسترده در این روز به فروش میرسند. جشن ولنتاین در کشورهای مختلف به شیوههای مختلفی برگزار میشود. در ایالات متحده و اروپا، این روز بهطور گسترده با اهدای هدایا، برگزاری مهمانیها و ارسال کارتهای تبریک جشن گرفته میشود. فروشگاهها و رستورانها از این مناسبت برای تبلیغات ویژه استفاده میکنند. در ژاپن و کره جنوبی، زنان در این روز به مردان شکلات هدیه میدهند و یک ماه بعد، در روز سفید[۱۰]، مردان این هدایا را جبران میکنند. برخی از برندهای معروف شکلات در این روز فروش بالایی دارند.
در فرانسه، به عنوان یکی از رمانتیکترین کشورها، این روز با تبادل هدایا و برنامههای ویژهای مانند سفرهای عاشقانه گرامی داشته میشود. در فیلیپین[۱۱]، ولنتاین به مناسبتی برای برگزاری ازدواجهای دستهجمعی تبدیل شده و زوجهای زیادی در این روز پیمان ازدواج میبندند. در بریتانیا، نوشتن نامههای عاشقانه به صورت ناشناس از رسوم دیرینه ولنتاین است. در دانمارک[۱۲]، مردم به جای گل رز، گلهای سفیدی به نام گلهای برفی هدیه میدهند. در ولز[۱۳]، زوجها به یکدیگر قاشقهای چوبی حکاکیشده با طرحهای عاشقانه هدیه میدهند که نماد تعهد و علاقه است در ایران نیز اگرچه این روز ریشه در فرهنگ غربی دارد، اما در میان مردم و به خوصوص جوانان محبوبیت یافته است. برخی نیز جشن سپندارمذگان، جشن باستانی ایرانی، را جایگزین روز ولنتاین میدانند. بسیاری از افراد با خرید هدایا و گل این روز را گرامی میدارند.
ولنتاین علاوه بر جنبههای فرهنگی و اجتماعی، تأثیر اقتصادی قابلتوجهی نیز دارد. صنایع مختلفی از جمله گلفروشیها، تولیدکنندگان شکلات و جواهرات، و حتی صنعت گردشگری از این روز بهره میبرند. در برخی کشورها، شرکتها کمپینهای تبلیغاتی گستردهای راهاندازی میکنند تا محصولات خود را به عنوان هدیههای ایدهآل برای ولنتاین معرفی کنند. بر اساس آمارها، میزان هزینهکرد افراد در این روز سالانه افزایش مییابد و به میلیاردها دلار در سراسر جهان میرسد.
روز ولنتاین از یک سنت مذهبی به یک جشن جهانی تبدیل شده که عشق و محبت را در اشکال مختلف گرامی میدارد. این روز نهتنها برای زوجها، بلکه برای دوستان و اعضای خانواده نیز فرصتی برای ابراز علاقه و قدردانی از یکدیگر فراهم میکند. اگرچه این روز در برخی کشورها مورد انتقاد قرار گرفته است، اما همچنان به عنوان یکی از محبوبترین مناسبتهای جهانی شناخته میشود که با تغییرات فرهنگی و اجتماعی در سراسر دنیا سازگار شده است.