آل کرت
آلِ کَرْت Al-e Kart (Kart dynasty)
سلسله‌ای از حکمرانان (۶۴۳ـ۷۸۳ق) شرق خراسان. نخستین فرد این خاندان شمس‌الدین محمد بن ابوبکر (← شمس‌الدین کرت) نوۀ تاج‌الدین عثمانی مرغینی، است که سرسلسلۀ آل کرت به‌شمار می‌رود. وی در ۶۱۸ق، به هنگام حملۀ مغولان به هرات، به دستور اباقاخان به قلعه‌ای در سر حد قفقاز تبعید شد. قلمرو کرت پس از غلبۀ مغولان بر ایران بر ویرانه‌های پادشاهی غوریان (آل شنسب) بنیان گذارده شد. آنان با برقراری رابطۀ نزدیک با مغولان، موقعیت خود را استحکام بخشیدند و از طرف آن‌ها به فرمانروایی هرات رسیدند. میان حکمرانان سُنّی‌‌مذهب آل کرت و امرای شیعه‌‌مذهب سربداری همیشه درگیری وجود داشت و همین امر، زمینه را برای لشکرکشی امیرتیمور به خراسان فراهم کرد. تیمور در اولین لشکرکشی خود هرات را تصرف کرد (۷۸۳ق) و با تسلیم ملک غیاث‌الدین پیرعلی، حکومت آل کرت به پایان رسید. اوج اقتدار آل کرت و آبادانی شهر هرات در زمان پادشاهی معزالدین پیر حسین کرت بود. حوزۀ حکمرانی آل کرت در ابتدا شامل تمام ولایات هرات، جام، باخزر، پوشنگ، غور، خیسار، فیروزکوه (در افغانستان)، غرجستان، مرغاب، مروالرود، فاریاب تا کنار رود سیحون، اسفزار، فراه، سیستان، کابل و قسمتی از افغانستان شرقی تا کنار رود سند بود. ربیعی پوشنجی تاریخ این خاندان را در منظومه‌ای به نام کرت‌نامه به نظم درآورده است.
امرای آل کرت از این قرارند: شمس‌الدین محمد (۶۴۳ـ۶۸۴ق)؛ رکن‌الدین (۶۷۷ـ۶۸۲ق)؛ فخرالدین (۶۸۴ـ۷۰۶ق)؛ غیاث‌الدین اول (۷۰۶ـ۷۲۹ق)؛ شمس‌الدین دوم (۷۲۹ـ۷۳۰ق)؛ حافظ بن غیاث‌الدین (۷۳۰ـ۷۳۲ق)؛ معزالدین حسین (۷۳۲ـ۷۷۲ق)؛ غیاث‌الدین دوم (۷۷۲ـ۷۸۳ق).