آواز
آواز (singing)
در لغت به‌معنای بانگ، صوت، نغمه و آهنگ. در موسیقی عبارت است از تولید موسیقی به‌وسیلۀ حنجرۀ انسان که در واقع طبیعی‌ترین وسیلۀ تولید موسیقی است. در موسیقی ایرانی متعلقات دستگاه‌ها، مانند ابوعطا، افشاری، بیات ترک، دشتی، و اصفهان را آواز می‌گویند. موسیقی ایرانی بدون ریتم و میزان‌بندی را نیز آواز می‌گویند. موسیقی ایرانی دو نوع است یکی ضربی و دیگر غیر ضربی؛ موسیقی ضربی مانند انواع رِنگ، پیش‌درآمد، تصنیف، چهارمضراب و موسیقی غیر ضربی نیز مانند اغلب گوشه‌های ردیف و آوازی که خواننده به‌صورت آزاد اجرا می‌کند؛ در این بخش نوازنده یا خواننده می‌تواند کشش نت‌ها را بنابر سلیقه و احساس خود در هر اجرا کوتاه‌تر یا بلندتر کند. در موسیقی سنتی اصطلاح ساز و آواز به اجرای موسیقی اطلاق می‌شود که در آن ابتدا نوازنده با نواختن آهنگ و یا گوشه‌ای زمینه را برای خواندن مهیا می‌کند و سپس خواننده شروع می‌کند و پس از هر مصراع یا بیت نوازنده مشابه آن را با ساز اجرا می‌کند. علینقی وزیری در این قسمت سبک دیگری ابداع کرد، به این ترتیب که خواننده و نوازنده آواز را هم‌زمان باهم اجرا می‌کردند که تا آن زمان سابقه نداشت و پس از ایشان نیز ادامه نیافت. از سبک وزیری در این زمینه چند صفحۀ گرامافون با صدای روح‌انگیز و تارِ وزیری به یادگار مانده است. در این سبک حتماً باید قبلاً نوازنده و خواننده تمرین کافی داشته باشند و هر دو جمله‌های موسیقی را دقیقاًً حفظ باشند. از ساز و آوازهای معروف قدیمی به آثاری می‌توان اشاره کرد که از نی‌داود و قمرالملوک وزیری به‌جا مانده است.