ارزنجان
اَرزَنجان
(یا: ارزنگان) شهر و ایالتی در شرق آناتولی، در حوضۀ رود قره‌سو (شاخۀ بزرگ فُرات)، واقع در ترکیۀ کنونی. در منطقه‌ای کوهستانی واقع شده و ارتفاعش از سطح دریا ۱,۲۱۸ متر است. بلندترین کوه آن، کشیش داغلاری، به ارتفاع ۳,۵۳۷ متر، در جنوب شهر ارزنجان است. آب و هوای آن متغیر و زمستان‌هایش سرد است. بزرگ‌ترین منبع درآمد مردم کشت حبوبات و غلات، باغداری و دامپروری است. آثاری از مسکونی‌‌بودن آن در عصر مفرغ یافت شده است. تاریخ مدوّن ارزنجان با تمدن اورارتو (قرن ۸پ‌م) آغاز می‌شود. کهن‌ترین نام آن را آشوریان زوهما (سوهما) ضبط کرده‌اند. هخامنشیان، مقدونیان، پارت‌ها، ساسانیان، و امپراتوری بیزانس بر ارزنجان حکم رانده‌اند. در ۸۳ق مسلمانان شهر را تصرف کردند. با شکست اوزون حسن آق‌قویونلو از سلطان محمد فاتح (۸۷۸ق) ارزنجان به قلمرو عثمانی منضم شد. در قرن ۱۳ق شورش ارمنیان در آن‌جا اتفاق افتاد و در جنگ جهانی اول، روس‌ها ارزنجان را اشغال کردند. ابن بطوطه، مارکوپولو، و کلاویخو این ناحیه را دیده و از رونق و آبادی آن سخن گفته‌اند. ارزنجان ناحیه‌ای زلزله‌خیز است؛ جز زمین‌لرزۀ ۶۵۲ق/۱۲۵۴م، آخرین زلزلۀ بزرگ در ۱۹۹۲ خرابی و خسارت فراوان به‌بار آورد و بسیاری از بناهای تاریخی شهر را ویران کرد.