ابن مقله

ابن مقله;
زادروز	بغداد ۲۷۲ق;
درگذشت	بغداد ۳۲۸ق
ملیت	ایرانی
شغل و تخصص اصلی	خوشنویس و ادیب
شغل و تخصص های دیگر	دولتمرد
آثار	رساله‌ای در علم خط و قلم، محفوظ در دارالکتاب مصر؛ رسالۀ میزان‌الخط، محفوظ در مکتب عطارین تونس، اصناف الکتاب و مقدمة فی‌الخط محفوظ در خزانۀ عامه رباط‌الفتح در مغرب اقصی
گروه مقاله	موسیقی
خویشاوندان سرشناس	ابوعبدالله (برادر)

ابن مُقْله (بغداد ۲۷۲ـ بغداد ۳۲۸ق)
(نام اصلی: ابوعلی محمد بن‌ علی بیضاوی شیرازی) خوشنویس، وزیر خلفای عباسی، و ادیب ایرانی. نیاکانش اهل فارس بودند. در دربار چهار خلیفۀ عباسی به وزارت رسید و بارها بر‌ اثر کینه‌توزی‌های اطرافیان و دشمنانش به زندان رفت. ابن مقله با کمک برادرش، ابوعبدالله، قوانین خط را به میزانِ علم هندسه درآورد. او دسته‌بندی انواع خط را براساس مقیاس هندسی (سطح و دور) مرتب و مقرر کرد. خط نسخ را برمبنای برافراشتگی الف، که قطر دایره‌ای است و کمانی‌های حروف بر آن بنا می‌شود، تکامل بخشید. در دوران وزارتش دستور داد تا قرآن را به خط نسخ و سر سوره‌ها را به خطوط محقق، ریحان، کوفی، و مَعقِلی بنویسند. به عربی نیز شعر می‌گفت و در فقه و تفسیر و ادبیات نیز تبحر داشت. بعضی وضع اقلام سته (شش‌گانه) را به او نسبت می‌دهند که به استناد شواهد تاریخی این مطلب درست نیست، ولی در تکمیل خط‌های موجود تلاش بسیاری کرد و به آن‌ها سامان بخشید. به‌علت گرایش‌های آشکار شیعی به فرمان راضی، خلیفۀ عباسی، به زندان افتاد و دست و زبانش بریده شد و در همان زندان جان سپرد. آثار او، بنابر آنچه در مصدرالخط آمده، عبارت‌اند از رساله‌ای در علم خط و قلم، محفوظ در دارالکتاب مصر؛ رسالۀ میزان‌الخط، محفوظ در مکتب عطارین تونس، اصناف الکتاب و مقدمة فی‌الخط محفوظ در خزانۀ عامه رباط‌الفتح در مغرب اقصی. از آثار خطی او تعداد اندکی برجا مانده است، ازجمله یک جزء قرآن، محفوظ در کتابخانۀ خدیوی مصر و یک قطعه خط، محفوظ در کتابخانۀ سلطنتی ایران. آثار دیگری که منسوب به اوست، بدون رقم (نام) است.