آلدر، کورت (۱۹۰۲ـ۱۹۵۸)
آلْدِر، کورت (۱۹۰۲ـ۱۹۵۸م)(Alder, Kurt)
| کورت آلدر Kurt Alder | |
|---|---|
| زادروز |
کرولفسکا خوتا، لهستان ۱۹۰۲م |
| درگذشت | ۱۹۵۸م |
| ملیت | آلمانی |
| تحصیلات و محل تحصیل | دانشگاه‌های برلین و کیل |
| شغل و تخصص اصلی | شیمی‌دان |
| گروه مقاله | شیمی و بیوشیمی |
| جوایز و افتخارات | نوبل شیمی (۱۹۵۰م) مشترکاً با اوتو دیلس برای کشف و گسترش فرآیند سنتز دی ان |
متخصص آلمانی شیمی آلی. در نتیجۀ کشف و گسترش فرآیند سنتز دی‌اِن[۱] در ۱۹۲۸م، جایزۀ نوبل شیمی[۲] ۱۹۵۰م را مشترکاً با اوتو دیلِز[۳] دریافت کرد. این سنتز فرآیندی بنیادی و معروف به واکنش دیلز ـ آلدر[۴] است. از این فرآیند در شیمی آلی برای سنتز ترکیبات حلقوی (سیکلیک)[۵] استفاده می‌کنند. بسیاری از ترکیباتی که می‌توان از آن‌ها پلاستیک و مواد دیگری ساخت که معمولاً به مقدار اندک در گیاهان و منابع طبیعی دیگر یافت می‌شوند، و موادی که پایۀ ساخت داروها و رنگینه‌های مختلف‌اند با این فرآیند سنتز می‌شوند. کورت در کونیشسهوته[۶]، واقع در سیلزی علیا[۷]، که اکنون با نام کرولفسکا خوتا[۸] در لهستان واقع است، زاده شد. در برلین و کِیل[۹] درس خواند. در کِیل، زیر نظر دیلس کار کرد و از ۱۹۴۰، مدیر مؤسسۀ شیمی[۱۰] دانشگاه کلن بود. در واکنش دیلس ـ آلدر یک، دی‌اِن مزدوج[۱۱] (ترکیبی آلی با دو پیوند دوگانه که پیوندی یگانه آن‌ها را از هم جدا کرده است) به یک دی‌ان‌دوست[۱۲] (ترکیبی فقط با یک پیوند دوگانۀ فعال‌شده) افزوده می‌شود. واکنش نسبت به همۀ دی‌اِن‌دوست‌ها عموماً یکسان است، به شرط این‌که پیوندهای دوگانه براثر گروه هم‌جواری مانند کربوکسیل، کربونیل، سیانو، نیترو، یا استر فعال شده باشند. بسیاری از ترکیبات بررسی شده، برای اولین‌بار در آزمایشگاه آلدر تهیه شدند. سنتز و شبیه‌سازی دی‌ان‌ها شناختِ این گروه مهم از فرآورده‌های طبیعی را ساده‌تر کرد. سهولت انجام واکنش دال بر این است که فرآیند احتمالاً از طریق بیوسنتز[۱۳] طبیعی صورت می‌گیرد.