امامزاده عبدالله (فارسجین)

امامزاده عبدالله (فارسجین)
امامزاده عبدالله (فارسجین)
نام فارسی	امامزاده عبدالله (فارسجین)
کشور	ایران
استان	قزوین
موقعیت	روستای فارسجین، از توابع شهرستان تاکستان
کاربری	مذهبی
مشخصات معماری	محیطی در حدود 60 × 60 متر شامل بنای بقعه، سردر، ایوان و رواق
زمان ساخت	قرن 6 هجری

بنایی آرامگاهی در روستای فارسجین، از توابع شهرستان تاکستان، بر سر راه تاکستان به ابهر. بقعه در وسط قبرستان بزرگى قرار داشته که اطراف آن را دیوار کوتاه کاه‌گلى کشیده بوده‌اند. در دهه‌های گذشته برای عبور خیابان از وسط قبرستان، به دو قسمت تقسیم شده و در فاصلۀ 50 مترى این امامزاده، بقعۀ امامزاده فضل‏‌اللّه‏ واقع شده است. اگرچه در صحت انتساب بسیاری از بقعه‌های ایران به اشخاصی که به آن‌ها منسوبند نمی‌توان یقین داشت، اما بر روی تابلویى که بر دیوار بقعه نصب است، نام و نسب امامزاده چنین معرّفى شده است: «امامزاده عبداللّه‏ بن ابراهیم بن امام موسى کاظم علیه‌‏السلام.»

مجموعۀ امامزاده با محیطی در حدود 60 × 60 متر شامل بنای بقعه، سردر، ایوان و رواق است. با توجه با مشخصات معماری بقعه، به نظر می‌رسد که در قرن 6هجری ساخته شده است.

مشخصات معماری

قسمت مقابل بنا که عبارت از یک ایوان با سردری بلند و اتاقکی در پشت آن است، احتمالا همراه یا کمی بعد از بنای بقعه ساخته شده است. در جرز سمت چپ ایوان، پلکانی مارپیچی برای دسترسی به بالا تعبیه شده است. عمق ایوان 1.87 متر است. سردر بنا به صورت ساده، به کمک دو جرز جانبی و ایوانی با قوس هفت و پنج برپا شده است. تنها در قسمت میانی رخ بام، برجستگی‌ای به صورت هلالی ایجاد شده تا به این ترتیب، یکنواختی خط افقی بالای سردر بنا شکسته شود. احتمالا در گذشته بر روی این قسمت هلالی، که در حال حاضر با گچ پوشیده شده، کتیبه یا اثری تزئینی وجود داشته است. با عبور از این سردر وارد اتاقکی می‌شویم که در واقع رواق بقعه به شمار می‌آید. سقف این اتاق با پیش‌آمدگی دیوارهای چهارگانه، با قوس کم‌ارتفاعی پوشش یافته است. در داخل این اتاق هیچ‌گونه اثر تزئینی دیده نمی‌شود. بنای بقعه در اصل یک هشت‌ضلعی کامل بوده که با الحاق اتاقک و ایوان، حالت اصلی خود را از دست داده و به هفت‌ضلعی نامنظمی تبدیل شده است. دیوارهای بقعه تماماً از آجر ساخته شده و تنها در یکی از اضلاع آن پنجره‌ای بزرگ برای نوردهی تعبیه شده است. گنبد بقعه از دو قسمت ساقۀ استوانه‌ای (به ارتفاع 3 و محیط 18.45 متر) و قسمت مخروطی (به ارتفاع 7.5 متر) تشکیل شده است. در قسمت استوانه‌ای‌شکل گنبد، چهار پنجرۀ مستطیلی در اطراف تعبیه شده. در فاصلۀ بخش استوانه‌ای و مخروطی گنبد، قطاربندی تزئینی زیبایی اجرا شده است. قسمت پایین‌تر به ارتفاع 50 سانتیمتر با کمک ملاط گچ، قطعات مستطیل‌شکل سنگ‌های سبز کم‌رنگ و خاکستری کار شده است. بر روی این نوار تزئینی، یک رج آجر کار شده و سپس قطاربندی اصلی به کمک همان نوع ملاط با طرحی جالب به صورت مقرنس‌های هم‌شکل، به ارتفاع 60 سانتیمتر ایجاد گردیده است. بر روی این قسمت و گرداگرد گنبد، کلافی از چوب قرار داده شده است.

طرح داخلی بنا به صورت یک هشت‌ضلعی با طاق‌نماهای قوس و تیزه‌دار در هر ضلع است. به کمک جرز حد فاصل طاق‌نماها و فضای میان قسمت تیزی قوس‌ها، کاربندی به وجود آورده و به این ترتیب طرح هشت‌ضلعی را به دایره تبدیل کرده‌اند. در بالای این قسمت، شانزده قاب‌بندی با قوس‌های تیزه‌دار و متمایل به طرف داخل ایجاد گردیده و بار دیگر در وسط این قاب‌ها، کاربندی صورت پذیرفته و در مجموع، پوشش قوسی‌شکلِ نخستینِ بقعه با رسمی‌بندی‌های ستاره‌ای‌شکلِ هشت‌پرِ برجسته و فرورفته تزئین شده است. در حال حاضر تمام فضای داخلی بقعه گچ‌اندود است؛ ولی به احتمال فراوان، با توجه به نوع تزئینات برجسته و فرورفتۀ سقف، داخل بنا دارای تزئینات نقاشی و دیوارنگاره بوده است.