امامزاده یحیی بن موسی الکاظم (سمنان)
آرامگاهی واقع در محلۀ اسفنجان سمنان و در گوشۀ جنوب غربی تکیۀ معروف پهنه، متعلق به یحیی، فرزند بلافصل امام موسی کاظم (ع). این آرامگاه مجلل و زیبا در پنج- شش دهۀ گذشته مکرراً مرمت و تعمیر و کاشی‌کاری شده است. اگرچه در داخل بقعه کتیبه‌ای که نشان‌دهندۀ قدمت بنا باشد وجود ندارد، ولی طرح کلی آن و شکل گنبد، هستۀ اصلی بنا را از آثار دورۀ ایلخانان معرفی می‌کند. بر پیشانی ایوان بقعه، کتیبه‌ای به خط ثلث و به رنگ سفید بر زمینۀ لاجوردی وجود دارد که طبق نوشتۀ آن مدفون این بنا، به شهادت ابن شهرآشوب در مناقب آل ابی‌طالب و ابن عنبه در عمدة‌الطالب فی انساب آل ابی‌طالب، امامزاده یحیی فرزند امام موسی کاظم و برادر امام رضاست. این شخص که از همراهان امام رضا در سفرش به دربار مامون عباسی در مرو بوده، به خواست امام در سمنان مقیم شده و پس از شهادت علی بن موسی الرضا به اشارۀ خلیفۀ عباسی کشته شده و در مکان فعلی دفن شده است.
| امامزاده یحیی بن موسی الکاظم | |
|---|---|
| نام فارسی | امامزاده یحیی بن موسی الکاظم |
| کشور | ایران |
| استان | سمنان |
| موقعیت | محلۀ اسفنجان سمنان |
| کاربری | مذهبی- زیارتی |
| مشخصات معماری | شاملِ صحنی وسیع، ایوانی رفیع و شکوهمند، گنبدی بزرگ و حرمی زیبا |
| زمان ساخت | دورۀ ایلخانان |
در صحن امامزاده تعدادی از روحانیون سمنانی مدفونند.
مشخصات بنا
مجموعۀ این زیارتگاه عبارت است از صحنی وسیع، ایوانی رفیع و شکوهمند، گنبدی بزرگ و حرمی زیبا. ایوان بنا به ارتفاع 12.5 متر، سرتاسر دارای تزئینات کاشی‌کاری با زمینۀ لاجوردی‌ست. بر پیشانی ایوان همچنان که پیش‌تر ذکر شد کتیبه‌ای به خط ثلث (حاوی اطلاعاتی دربارۀ مدفون بقعه) به چشم می‌خورد. در دو سوی ایوان، دو غرفه قرار دارد که یکی از آن‌ها موزۀ امامزاده است. شکل حرم اصلی، چهارگوشه‌ای به طول 7 متر است. ازارۀ حرم با کاشی‌های خشت سفید که دارای گل‌های لاجوردی‌ست، پوشش داده شده است. در ضلع شمالی و جنوبی حرم، دو طاق‌نمای بزرگ قرار دارد. زیر گنبد نیز دارای تزئینات گچ‌بری‌ست. گنبدِ پیازی‌شکل و اصیل آرامگاه با ساقه‌ای کوتاه بر روی چهار ترنبه برپا شده است. پوشش خارجی گنبد، از کاشی‌های فیروزه‌ای‌ست که در سال 1348 حین مرمت بقعه جایگزین پوشش قبلی شده. در طرفین در ورودی حرم که در سمت غرب ایوان واقع شده است دو طاق‌نما با کاشی‌های لاجوردی وجود دارد که طاق‌نمای سمت راست، زیارتنامهٔ یحیی بن موسی و طاق‌نمای سمت چپ دعای اذن دخول است. همچنین دو طاق‌نمای دیگر، یکی در ضلع شمالی ایوان (شامل سورهٔ توحید) و دیگری در ضلع جنوبی (شامل آیةالکرسی) وجود دارد. در شمال و جنوب ایوان دو راهرو ایوان را به صحن مرتبط می‌سازد.
در سال‌های اخیر امامزاده توسعه یافته و تاسیساتی جانبی، از جمله زائرسرایی، بدان اضافه شده است.