ثعالبی، ابومنصور عبدالملک (نیشابور ۳۵۰ـ۴۲۹ق)

ثَعالبی، ابومنصور عبدالملک (نیشابور ۳۵۰ - ۴۲۹ق)

ابومنصور عبدالملک ثعالبی
زادروز	نیشابور ۳۵ق
درگذشت	۴۲۹ق
ملیت	ایرانی
شغل و تخصص اصلی	شاعر
شغل و تخصص های دیگر	زبان شناس و ادیب
آثار	فقه اللغه؛ لطایف المعارف؛ الامثال
گروه مقاله	زبان شناسی و ترجمه

شاعر، زبان‌شناس و ادیب ایرانی و از برجسته‌ترین متخصصان زبان و ادبیات عرب. تحصیلاتش را در زادگاهش نیشابور به انجام رساند و نزد ابوبکر خوارزمی ادب آموخت. به بخارا، پایتخت سامانیان، سفر کرد و با ادبا و علمای آن‌جا ازجمله بدیع‌الزمان همدانی آشنا شد. مدتی هم در گرگان در دربار قابوس بن وشمگیر به‌سر برد و از آن‌جا به غزنه رفت و به دربار سلطان محمود غزنوی پیوست. مهم‌ترین اثر او کتاب یتیمةالدّهر در شرح احوال و منتخب آثار شاعران عربی‌سرای قرن چهارم هجری است و تمامی جهان اسلام را از اندلس اسپانیا تا ماوراءالنهر دربر می‌گیرد و به‌خصوص نشانگر گستردگی و رواج زبان و ادب عربی در ایران است. کتاب مهم دیگر او فقه‌اللغه درباره زبان‌شناسی و به‌ویژه کلمات مترادف در زبان عربی است.

برخی از دیگر آثار او عبارت‌اند از لطائف‌المعارف؛ ثمارالقلوب فی المضاف و المنسوب و کتاب الامثال که نوعی فرهنگنامۀ مفصل ضرب‌المثل‌های عربی به نظم و نثر است. ثعالبی در اواخر عمر تکمله‌ای بر یتیمةالدهر نوشت و آن را تکمیل یا به اصطلاح روزآمد کرد که به نام تتمۀ یتیمه مشهور است.