یونان باستان، دین
یونان باستان، دین (Greek religion)
دین یونانیان باستان از قرن ۸ تا ۳پ‌م، با پانتئون، معبد مشخصی برای خدایان، ازجمله زئوس[۱]، فرمانروای آنان؛ همسرش هِرا[۲]؛ آتنا[۳]، هِرمِس[۴]، سروش و خدای تجارت و باروری؛ و بسیاری دیگر که در کوه المپ[۵] می‌زیستند و روابط نزدیک با یکدیگر داشتند. در قرن ۸پ‌م، دین مجموعه‌ای از خدایان بومی یا قبیله‌ای بود، اما از آن پس صورت مشخصی یافت. دین در یونان بر پایۀ شبکه‌ای از دین‌های رازورز[۶] و اماکن مقدس بدون روحانیت رسمی و دایمی استوار بود. آیین‌های رازآمیز که غالباً زنان آن‌ها را اجرا می‌کردند، ظاهراً حاکی از سنتی بسیار قدیمی در دین یونانیان بوده است. غیب‌گوها، نظیر غیب‌گوی معبد دلفی[۷] و اماکن شفابخشی که با آیسکولاپیوس[۸]، خدای طب، مرتبط بودند، شخصیت‌های اصلی دینی و پرستشگاه‌های یونانیان را تشکیل می‌دادند. از خدایان جوامع شهری نیز در هر یک از شهرها، از طریق اجرای نمایش‌نامه‌ها و مراسم تجلیل می‌شد. دین یونانیان در‌خلال ۳ قرن آخر پ‌م، تحت تأثیر افلاطون، از پانتئون خدایان فاصله گرفت و به تصوری انتزاعی‌تر نزدیک شد. در این تصور برخلاف نگاه هومر که انسان‌ها را بازیچۀ خدایان المپ می‌پنداشت، خدایان در قالب ذهن و معنای غایی مطرح شدند. خدایان یونان باستان غالباً در فرهنگ روم همتا داشتند یا به آن فرهنگ راه یافتند. زئوس (ژوپیتر[۹]) خدای اعظم خدایان آسمانی بود که موفق شد نسل قدیم خدایان را براندازد، و سلاحش آذرخش بود؛ هفایستوس[۱۰] (همتای وولکان[۱۱] در اساطیر روم)، خدای آتش و صنایع فلزی؛ آرِس[۱۲] (مارس[۱۳] رومیان)، خدای جنگ؛ آفرودیت[۱۴] و همتایش ونوس[۱۵]، الهگان عشق و آپولون[۱۶]، خدای آواز و موسیقی، در هر دو جایگاه خدایان بودند.
| 1 | آئولوس (خدای بادها) |
| 2 | آفرودیت (الهه عشق، زیبایی و تولد) |
| 3 | آپولون (خدای روشنایی، پیشگویی، موسیقی و شعر) |
| 4 | آرِس (خدای جنگ) |
| 5 | آرتمیس (الهه جانوران، شكار و ناباروری) |
| 6 | آتِنا (الهه دانایی و حكمت) |
| 7 | بوریاس (خدای باد شمالی) |
| 8 | كوبِلِه (مادر خدایان، انسان‌ها و جانوران) |
| 9 | دِمِتر (الهه میوه‌جات، غله و گیاهان و زمین‌های زیركشت) |
| 10 | دیونوسوس (خدای شراب) |
| 11 | ائوس (الهه صبح) |
| 12 | اروس (خدای عشق) |
| 13 | گایا (الهه زمین) |
| 14 | هادس/پلوتون (خدای جهان مردگان) |
| 15 | هِبِه (الهه جوانی) |
| 16 | هِكاته (الهه سحر و افسون) |
| 17 | هلیوس (خدای خورشید) |
| 18 | هفایستوس (خدای آتش و صنایع فلزی) |
| 19 | هِرا (ملكه بهشت، الهه ازدواج و زنان) |
| 20 | هرمس (سروش و خدای تجارت و باروری) |
| 21 | هِسْتیا (الهه زندگی) |
| 22 | ایریس (الهه رنگین‌كمان و پیام‌آور خدایان) |
| 23 | مُورفِئوس (خدای خواب‌ها) |
| 24 | نِمِسیس (الهه انتقام) |
| 25 | نیكِه (الهه پیروزی) |
| 26 | پان (خدای مزارع، جنگل‌ها و رمه‌ها) |
| 27 | پِرسِفونه (الهة جهان‌های زیرزمینی) |
| 28 | پوسِیدون (خدای دریا) |
| 29 | رِئا (مادر خدایان) |
| 30 | سِلِنِه (الهه ماه) |
| 31 | اورانوس (خدای آسمان) |
| 32 | زئوس (خدای خدایان) |