سیمرغ، شهرستان

سیمرغ، شهرستان
استان	مازندران
بخش	مرکزی، و تالارپی
جمعیت	19,376نفر (1395ش)
موقعیت	نواحی شمالی ایران در حد فاصل کوهستان البرز مرکزی و دریای خزر، در نیمۀ شرقی استان مازندران
نوع اقلیم	معتدل مایل به گرم و نیمه‌مرطوب
ارتفاع از سطح دریا	حدود 5متر پایین‌تر (مرکز شهرستان)
برخی بناها	تپۀ اکوک؛ تپۀ گمبه‌سره؛ تپۀ آغوزدین جمال‌کلا؛ تپۀ دین؛ سقانفار پهناجی
نام لاتین	Simorgh
شهر ها و آبادی ها	شهر کیاکلا

سیمرغ، شهرستان (County) Simorgh

نقشۀ تقسیمات شهرستان سیمرغ براساس دهستان‌ها

واقع در نواحی شمالی ایران در حد فاصل کوهستان البرز مرکزی و دریای خزر، در نیمۀ شرقی استان مازندران، به مرکزیت اداری شهر کیاکلا. کیاکلا در دورۀ قاجار از بلوک ساری، بارفروش و علی‌آباد بود؛ روستاها و قصبات این منطقه در اولین تقسیمات کشوری دورۀ معاصر (1316ش)، در تابعیت بخش شاهی (قائمشهر کنونی) در شهرستان ساری بودند؛ کمتر از یک دهه پس از این، با ارتقاء شاهی به شهرستان، دهستان‌ و روستاهای کیاکلا از توابع آن شدند؛ در 1339ش روستای کیاکلا به شهر ارتقاء یافت؛ در تقسیمات کشوری سال 1369ش کیاکلا از دهستان‌های بخش جوبیار بود؛ در 1370ش به بخش ارتقاء یافت و به تابعیت شهرستان قائمشهر درآمد؛ نهایتاً ضمن تغییرات و اصلاحاتی در این بخش در اواخر سال 1391ش، بنابر مصوبۀ هیأت دولت در جلسۀ 29 آذر 1391ش، با انتزاع از قائمشهر به شهرستانی نوبنیاد به نام سیمرغ تبدیل شد. خبرگزاری مهر در همان اوان به نقل از نمایندۀ مردم قائمشهر، سوادکوه و جویبار در مجلس شورای اسلامی دربارۀ وجه تسمیۀ این شهرستان چنین آورده است: «با توجه به اینکه کیاکلا موطن و زادگاه سرلشگر شهید احمد کشوری، سیمرغ جبهه‌های جنگ، است، ...این شهرستان به پاس رشادت‌های این شهید به سیمرغ نام‌گذاری شد.» اگرچه این منطقه نیز چون دیگر مناطق جنوب دریای خزر دارای پیشینۀ سکونت چندهزارساله است، اما یقیناً بنیان آبادی کنونی کیاکلا مربوط به پس از دورۀ صفوی است و از آن تا زمان قاجار نشانی در منابع نیست. در سده‌های اولیه و میانی اسلامی این منطقه جزو قلمرو حکومت‌های مستقل یا محلی پادوسبانان و علویان زیدی بوده است.

شهرستان کنونی سیمرغ متشکل است از 2 بخش، 4 دهستان (با حدود 30 روستای مسکونی) و 1 شهر: بخش مرکزی (مشتمل بر دهستان‌های شهید کشوری و دشت‌کنار، به مرکزیت شهر کیاکلا)، و بخش تالارپی (مشتمل بر دهستان‌های تالارپی و طور، به مرکزیت روستای سنگ‌تاب). براساس سرشماری سراسری سال 1395ش جمعیت شهرستان سیمرغ 19,376نفر بوده است که 41.5درصد این مقدار ساکن شهر کیاکلا و 58.5درصد ساکن نقاط روستایی بوده‌اند. شهرستان سیمرغ در شمال با شهرستان بابلسر، در شرق با شهرستان جویبار، در جنوب با شهرستان قائمشهر، و در غرب با شهرستان بابل محدود شده است.

شهرستان سیمرغ 78.5کیلومترمربع مساحت، کوچک‌ترین شهرستان مازندران است. ارتفاع این شهرستان از سطح دریا (در مرکز آن) حدود 5متر پایین‌تر و اقلیم آن معتدل مایل به گرم و نیمه‌مرطوب است. رود تلار در جنوب شهرستان سیمرغ، و در کنار شهر کیاکلا جریان دارد و جز آن، چشمه‌سارها و رودهای فصلی منابع آبی بخش کشاورزی شهرستان را تأمین می‌کنند. شغل اصلی مردم شهرستان کشاورزی و باغداری است و مهم‌ترین محصولات کشاورزی و باغی آن شامل برنج، گندم، جو، لوبیا، ذرت، پرتقال، نارنگی، کیوی، سیب، گردو، گیلاس، گلابی، فندق و آلبالو می‌شود. مردم شهرستان شیعۀ دوازده‌امامی‌اند و به زبان‌های فارسی و طبری (گویش قائمشهری) سخن می‌گویند.

در سطح این شهرستان چندین تپۀ باستانی و تاریخی و سَقانِفار در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌اند، که از آن جمله‌اند: تپۀ اکوک مربوط به هزارۀ اول قبل از میلاد و دوران‌های تاریخی پس از اسلام در دهستان تالارپی؛ تپۀ گمبه‌سره مربوط به هزارۀ اول قبل از میلاد تا دوره‌های اسلامی در دهستان طور، روستای کارتیج‌کلا؛ تپۀ آغوزدین جمال‌کلا مربوط به دوران پیش از تاریخ ایران تا دوره‌های اسلامی در دهستان کیاکلا، روستای جمال‌کلا؛ تپۀ دین مربوط به هزارۀ اول پیش از میلاد در دهستان دشت‌کنار، روستای دینه‌سر رکن‌کلا؛ سقانفار پهناجی مربوط به دوره قاجار در دهستان کیاکلا، روستای پهناجی.

---