شاندونگ
شانْدونْگ (Shandong)
(یا: شانتونگ[۱]) استانی در شرق چین، با ۱۵۳,۳۰۰ کیلومتر مربع مساحت و ۸۳,۴۳۰,۰۰۰ نفر جمعیت (۱۹۹۶). از شمال به خلیج بوهای[۲]، از شرق به دریای زرد[۳]، از جنوب با جیانگسو[۴] و آنهوئی[۵]، و از غرب به استان‌های هِنان[۶] و هبی[۷] محدود است. شاندونگ از پرجمعیت‌ترین استان‌های چین و جینان[۸] مرکز آن است. صنایع آن شامل زغال‌سنگ، نفت، پتروشیمی، علوم مهندسی، و نساجی است و فرآورده‌های کشاورزی آن عبارت‌اند از حبوبات، پنبه، بادام‌زمینی، و ابریشم. نیمۀ شرقی استان، شبه‌جزیرۀ شاندونگ[۹] را تشکیل می‌دهد که خلیج بوهای را از دریای زرد جدا می‌کند. شاندونگ دارای زمستان‌های سرد و تابستان‌های گرم است. باران عمدتاً در تابستان می‌بارد و میانگین بارش سالانه بین ۱,۱۷۰ میلی‌متر در جنوب شرقی و ۵۶۰ میلی‌متر در غرب متغیر است. معادن زغال‌سنگ در مرکز و جنوب استان قرار دارند. حوزۀ نفت‌خیز شنگلی[۱۰]، در دونگ‌اینگ[۱۱] در دلتای رود هوانگ هو[۱۲]، دومین ناحیۀ نفت‌خیز چین است و سالانه ۲۶میلیون تن نفت از آن به‌دست می‌آید. سنگ آهن در اطراف زیبو[۱۳] و طلا در ضلع شمالی شبه‌جزیره[۱۴] استخراج می‌شود. استخراج سنگ آهک نیز برای تولید سیمان صورت می‌گیرد. نفت تولیدی در شاندونگ، مواد خام پالایشگاه‌ها و صنایع پتروشیمی را در زیبو و چینگ‌دائو[۱۵] تأمین می‌کند. شاندونگ از هزارۀ ۳پ‌م مسکونی بوده و یکی از مهدهای تمدن چین است. استخوان‌نوشته‌هایی با شکل‌های اولیه نوشتار چینی در این استان کشف شده‌اند. در قرون ۸ـ۳پ‌م، شاندونگ بین دو کشور چین و لو[۱۶] تقسیم شده بود. کنفوسیوس[۱۷] ۵۵۱ـ۴۷۹پ‌م و منکیوس[۱۸] (۳۷۲ـ۲۸۹پ‌م)، فیلسوفان چینی، در آن زمان ساکن شاندونگ بودند.