فرخ شهر، شهرستان
| فرخ شهر، شهرستان | |
|---|---|
| استان | استان چهارمحال و بختیاری |
| بخش | مرکزی و دستگرد |
| جمعیت | 37,068نفر (1395ش) |
| موقعیت | واقع در غربِ نواحی مرکزی ایران و شرق مرکزی استان چهارمحال و بختیاری |
| نوع اقلیم | معتدل کوهستانی (با زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل) و از لحاظ بارندگی جزو مناطق نیمه‌خشک |
| ارتفاع از سطح دریا | حدود ۲,۱۱۰متر (در مرکز شهرستان) |
| تولیدات و صنایع مهم | غلات و حبوبات (به‌ویژه گندم)، انواع میوه‌جات (خاصه انگور) و خشکبار، و گوشت و لبنیات |
| برخی بناهای مهم | سنگ‌نوشته رخ و مسجد جامع |
| نام لاتین | Farrokhshahr |
| شهر ها و آبادی های مهم | فرخ‌شهر |
فرخ‌شهر، شهرستان (County) Farrokhshahr
واقع در غرب نواحی مرکزی ایران و شرق مرکزی استان چهارمحال و بختیاری، با مرکزیت اداری شهر فرخ‌شهر. در دوره‌های تاریخی متأخر جزو نواحی موسوم به چهارمحال و از توابع شهرکرد بوده است. از سدۀ 3ق، استان کنونی چهارمحال و بختیاری در محدودۀ سرزمین لر بزرگ قرار داشت؛ از میانۀ سدۀ ششم تا اواسط سدۀ 9ق، جزو قلمرو اتابکان لر بزرگ بود؛ از آغاز حکومت صفویه با سپرده شدن حکومت منطقه به یکی از سران ایل بختیاری، به نام میرجهانگیر بختیاری، به‌تدریج نام این نواحی به اسم ایل بختیاری معروف شد. از زمان شاه عباس اول، با تعیین اصفهان به عنوان پایتخت، بر اهمیت منطقۀ بختیاری افزوده شد. در همین دوره با شکل‌گیری برخی از شهرهای کنونی استان (از جمله قهفرخ)، منطقه به دو ناحیۀ «چهارمحال» و «بختیاری» تقسیم شد و پس از آن، غالباً، بخش چهارمحال (مشتمل بر چهار ناحیۀ لار، کیار، میزدج و گندمان) که طایفه‌های یکجانشین‌شدۀ بختیاری در آبادی‌های آنجا ساکن شده بودند از توابع اصفهان به حساب آمده. در این زمان، آبادی قهفرخ (در ناحیۀ لار) مرکز حکومتی و دولتی منطقه بود. در دورۀ قاجار، نواحی شمال و شرق چهارمحال و بختیاری از لحاظ ادارۀ سیاسی جزو اصفهان بوده است. ایل بختیاری و سرانش در فتح اصفهان و نهضت مشروطه نقش مهمی داشتند. در اولین تقسیمات کشوری معاصر (۱۳۱۶ش) منطقۀ چهارمحال و بختیاری (مشتمل بر بخش‌های شهرکرد، اردل و لردگان) جزو توابع شهرستان اصفهان شمرده شد. از همین دوره قصبۀ قهفرخ (شهر فرخ‌شهر کنونی) واقع در دهستان لار، از توابع بخش حومۀ شهرستان شهرکرد، بوده است. در سال ۱۳۳۱ش چهارمحال و بختیاری از شهرستان اصفهان جدا، و به عنوان شهرستان شهرکرد با مرکزیت شهرکرد ایجاد گردید. سال بعد فرمانداری بختیاری و چهارمحال تشکیل شد. در سال 1336ش، روستای قهفرخ به شهر ارتقاء یافت. در ۱۳۳۷ش فرمانداری کل بختیاری و چهارمحال به مرکزیت شهرکرد تشکیل گردید که ابتدا شامل دو فرمانداری شهرکرد و ایذه بود که زیر نظر استان اصفهان اداره می‌شد. سال 1349ش، نام قهفرخ به فرخ‌شهر تغییر یافت. در سال ۱۳۵۲ش، فرمانداری کل بختیاری و چهارمحال به استان چهارمحال و بختیاری تغییر نام یافت. در اواسط سال 1392ش، ضمن تغییر و اصلاحاتی در شهرستان‌های شهرکرد و کیار و با انتزاع دهستان‌های قهفرخ و دستگرد از آنها بخش فرخ‌شهر در شهرستان شهرکرد ایجاد گردید. و نهایتاً در سال 1402ش، بنابر مصوبۀ هیأت وزیران در جلسۀ مورخ 18 مرداد همان سال، با اصلاحاتی در شهرستان‌هایی که پیش‌تر ذکر شد و با انتزاع بخش فرخ‌شهر از شهرکرد، شهرستان فرخ‌شهر تشکیل شد.
شهرستان فرخ‌شهر متشکل است از دو بخش، سه دهستان و یک شهر: بخش مرکزی (مشتمل بر دهستان قهفرخ[۱] و شهر فرخ‌شهر)، و بخش دستگرد[۲] (مشتمل بر دهستان‌های دستگرد و سورک[۳]، به مرکزیت روستای دستگرد امامزاده[۴]). با در نظر گرفتن جمعیت بخش فرخ‌شهر در سرشماری سراسری سال 1395ش، جمعیت این شهرستان 37,068نفر بوده است، که از این مقدار بیش از 85درصد ساکن شهر فرخ‌شهر و باقی اهالی چند روستای معدود شهرستانند. شهرستان فرخ‌شهر در نیمۀ جنوبی از شرق تا جنوب غربی با شهرستان بروجن و در غرب با شهرستان کیار، و در نیمۀ شمالی از غرب تا شمال غربی با شهرستان شهرکرد و در شمال شرقی با شهرستان لنجان (استان اصفهان) محدود شده است.
فرخ‌شهر با مساحتی بالغ بر 580کیلومترمربع و ارتفاع ۲,۱۱۰متر (در مرکز آن) از شهرستان‌های مرتفع ایران و دارای آب‌وهوای معتدل کوهستانی (با زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل) و از لحاظ بارندگی جزو مناطق نیمه‌خشک است. کوه‌های این شهرستان با جهت شمالی-جنوبی در زمرۀ کوهستان‌های فرعی رشته‌کوه زاگرس مرکزی‌اند. بخش‌هایی از شهرستان را (خاصه در نواحی شرقی) زمین‌های هموارِ دشت لار تشکیل می‌دهد. فرخ‌شهر فاقد رودخانۀ دائمی است و منابع آبی آن را چشمه‌ها و قنوات پرشمار تشکیل می‌دهند. مردم این شهرستان به فارسی (گویش قهفرخی) سخن می‌گویند و شیعۀ دوازده‌امامی‌اند. شغل بیشتر آنها کامیون‌داری و رانندگی کامیون، کشاورزی و دامداری، مشاغل خدماتی و همچنین فعالیت در مشاغل صنعتی (چون کارخانۀ فولاد فرخ‌شهر) است. بافت قالی و گلیم و جاجیم در میان زنان شهرستان فرخ‌شهر رواج دارد. انواع غلات و حبوبات (به‌ویژه گندم)، انواع میوه‌جات (خاصه انگور) و خشکبار، و گوشت و لبنیات مهم‌ترین تولیدات شهرستان است.
سنگ‌نوشتۀ رخ در گردنۀ رخ فرخ‌شهر و مسجد جامع این شهر (هردو از آثار دورۀ صفویه) در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌اند.