اپرا: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
خط ۱: خط ۱:


اُپِرا (opera)<br>
اُپِرا (opera)<br>
[[پرونده: 11088900.jpg | بندانگشتی|اُپِرا]]اثری موسیقایی نمایشی که در آن آوازخواندن جای گفتار را می‌گیرد. در اپرا موسیقی همراهی‌کنندۀ نمایش اهمیتی فوق‌العاده دارد، البته رقص و جلوه‌های نمایشی نیز می‌توانند در جای خود نقش داشته باشند. خاستگاه اپرا، [[فلورانس]]<ref>Florence</ref> اواخر قرن ۱۶ است، یعنی هنگامی‌‌که دکلمۀ موسیقایی، تک‌گویی‌های تغزلی، و همسرایی‌های برگرفته از نمایش کلاسیک یونان به‌شکل‌های امروزی خود بازسازی شدند.
[[پرونده:اپرا.jpg|بندانگشتی|اجرای اپرای آرایشگر سویل 2011]]
اثری موسیقایی نمایشی که در آن آوازخواندن جای گفتار را می‌گیرد. در اپرا موسیقی همراهی‌کنندۀ نمایش اهمیتی فوق‌العاده دارد، البته رقص و جلوه‌های نمایشی نیز می‌توانند در جای خود نقش داشته باشند. خاستگاه اپرا، [[فلورانس]]<ref>Florence</ref> اواخر قرن ۱۶ است، یعنی هنگامی‌‌که دکلمۀ موسیقایی، تک‌گویی‌های تغزلی، و همسرایی‌های برگرفته از نمایش کلاسیک یونان به‌شکل‌های امروزی خود بازسازی شدند.


'''شکل‌گیری نخستین'''. از نخستین آهنگ‌سازان اپرا [[پری، یاکوپو (۱۵۶۱ـ۱۶۳۳)|یاکوپو پری]]<ref>Jacopo Peri</ref> نام داشت، که اپرای ''ائورودیکه‌''<ref>''Euridice''</ref>اش نخستین استاد بزرگ فرم اپرایی، [[مونته وردی ، کلاودیو جووانی (۱۵۶۷ـ۱۶۴۳)|کلاودیو مونته‌وردی]]<ref>Claudio Monteverdi</ref>، را تحت تأثیر قرار داد. اپرا که در آغاز فقط یک سرگرمی درباری بود، خیلی زود مورد توجه همگان قرار گرفت، و در ۱۶۳۷ نخستین سالن اپرای عمومی در ونیز گشایش یافت. این امر به سایر شهرهای [[ایتالیا]]، [[پاریس، شهر|پاریس]] (ح ۱۶۴۵)، [[وین]]، و [[آلمان]] نیز سرایت کرد، و در دربار آلمان همچنان ایتالیایی باقی ماند، اما از حدود ۱۶۸۰ در هامبورگ تا حدی شکل آلمانی به خود گرفت. در اواخر قرن ۱۷ آریا به‌شکل قراردادی و بسیار قانون‌مند و پرتفصیل خود، که به قصد به‌نمایش‌درآوردن مهارت اجرایی خواننده طراحی شده بود، برترین جایگاه را در این هنر پیدا کرد و بر عنصر نمایشی سایه افکند. آهنگ‌سازان این نوع اپرا عبارت‌اند از پیِر کاوالی<ref>Pier Cavalli</ref>، پیترو آنتونیو چستی<ref>Pietro Antonio Cesti</ref> (۱۶۲۳ـ۱۶۶۹)، و [[اسکارلاتی، آلساندرو (۱۶۶۰ـ۱۷۲۵)|آلساندرو اسکارلاتی]]<ref>Alessandro Scarlatti</ref>. اپرا را در فرانسه [[لولی، ژان ـ باپتیست (۱۶۳۲ـ۱۶۸۷)|ژان‌ـ‌باپتیست لولی]]<ref>Jean-Baptiste Lully</ref> و [[رامو، ژان فیلیپ (۱۶۸۳ـ۱۷۶۴)|ژان‌ـ‌فیلیپ رامو]]<ref>Jean-Philippe Rameau</ref>، و در [[انگلستان]]، [[پرسل ، هنری (ح ۱۶۵۹ـ۱۶۹۵)|هنری پرسل]]<ref>Henry Purcell</ref> تکامل دادند، اما سبک ایتالیایی همچنان منبع و سرمشق آن باقی ماند، که نمونه‌اش را در آثار [[هندل، گیورگ فریدریش (۱۶۸۵ـ۱۷۵۹)|گئورگ فریدریش هندل]]<ref>Georg Friedrich Handel</ref> می‌بینیم. اُپرا کمیک<ref>comic opera</ref> (اپرا بوفا) در ایتالیا را آهنگ‌سازانی همچون [[پرگولزی، جووانی باتیستا (۱۷۱۰ـ۱۷۳۶)|جووانی باتیستا پرگولزی]]<ref>Giovanni Battista Pergolesi</ref> (۱۷۱۰ـ۱۷۳۶) پرورش دادند، ضمن این‌که در انگلستان نیز ''اپرای گدایان''<ref>The Beggar’s Opera</ref> (۱۷۲۸) اثر جان گِی<ref>John Gay</ref> سرآغاز گرایش بالاد ـ اپرا یا اپرای حماسی شد، که در آن از نغمه‌های مردمی و گفتار استفاده می‌شد. زینگشپیل معادل آلمانی آن بود (البته برای آن موسیقی را تمام و کمال می‌ساختند). کریستوف ویلیبالد فون گلوک<ref>Christoph Willibald von Gluck</ref> کاستن جنبه‌های تصنعی اپرا را آغاز کرد و روی برتری عنصر نمایشی بر عنصر آوازی خالص تأکید ورزید. [[موتسارت، ولفگانگ آمادیوس (۱۷۵۶ـ۱۷۹۱)|ولفگانگ موتسارت]]<ref>Wolfgang Mozart</ref> در ساخت اپراهای جدی (اپرا سریا)<ref>serious opera</ref> از گلوک بسیار آموخت اما در ساخت اپرا بوفای ایتالیایی استاد بود. در آثاری همچون ''فلوت سحرآمیز''<ref>''The Magic Flute''</ref> با مبنا قراردادن [[زینگشپیل]]، بنیادهای یک اپرای آلمانی خالص را بنا کرد. این مسیر را [[بتهوون، لودویگ وان (۱۷۷۰ـ۱۸۲۷)|لودویگ وان بتهوون]]<ref>Ludwig van Beethoven</ref> در اپرای ''فیدلیو''<ref>Fidelio</ref> و با آثار [[وبر، کارل ماریا (۱۷۸۶ـ۱۸۲۶)|کارل وبر]]<ref>Carl Weber</ref> دنبال کرد، که برای نخستین‌بار سبک رمانتیک را وارد اپرا کرد. پیشرفت‌های موجود در قرن ۱۹ سنت ایتالیایی، که بیشترین تأکید را بر جلوه‌گری آوازی و نرمی و شیرینی ملودی (بل کانتو) قرار می‌داد، در قرن ۱۹ بدون کوچک‌ترین خدشه‌‌ای در اپراهای [[روسینی، جوآکینو (۱۷۹۲ ـ ۱۸۶۸)|جوآکّینو روسّینی]]<ref>Gioacchino Rossini</ref>، [[دونیتستی، گایتانو (۱۷۹۷ـ۱۸۴۸)|گائتانو دونیتسِتی]]<ref>Gaetano Donizetti</ref>، و [[بلینی، وینچنتسو (۱۸۰۱ـ۱۸۳۵)|وینچِنتسو بِلّینی]]<ref>Vincenzo Bellini</ref> به حیات خود ادامه داد. اما اپراهای رمانتیک وبر و [[مایربر، جاکومو (۱۷۹۱ـ۱۸۶۴)|جاکومو مایربر]]<ref>Giacomo Meyerbeer</ref>، پایه‌های اپرای واگنری را پدید آوردند. واگنر که در دوران خود فرمانروای صحنۀ اپرا بود، کوشید تا در «نمایش‌های موسیقایی» خود قالب هنری تازه‌ای بیافریند، و با این کار مفهوم قرن ۱۹ اپرا را به تمامی دگرگون ساخت. در ایتالیا [[وردی، جوزپه (۱۸۱۳ـ۱۹۰۱)|جوزپّه وردی]]<ref>Giuseppe Verdi</ref> در آثار دوران پختگی خود دست به عملی مشابه زد و بسیاری از تکنیک‌های واگنری را به‌کار گرفت، بی‌آن‌که امتیازهای ایتالیایی اپرا یعنی شفافیت آوازی و ملودی را قربانی کند. این سنت را جاکومو پوچینی پی‌گیری کرد. در عرصۀ اپرای فرانسوی میانۀ قرن ۱۹، با نمایندگانی همچون [[دلیب، لیو (۱۸۳۶ـ۱۸۹۱)|لئو دلیب]]<ref>Léo Delibes</ref>، [[گونو، شارل (۱۸۱۸ـ۱۸۹۳)|شارل گونو]]<ref>Charles Gounod</ref>، [[سن ـ سانس ، کامی (۱۸۳۵ـ۱۹۲۱)|کامی سن‌ـ‌سانس]]<ref>Camille Saint-Saëns</ref>، و [[ماسنه ، ژول امیل (۱۸۴۲ـ۱۹۱۲)|ژول ماسنه]]<ref>Jules Massenet</ref>، عنصر نمایش در خدمت موسیقی قرار داشت. اپرا کمیک، که در آثار آندره گرری<ref>André Gréry</ref> (۱۷۴۱ـ۱۸۱۳) و بعدها [[اوبر، دانیل (۱۷۸۲ـ۱۸۷۱)|دانیل اوبر]]<ref>Daniel Auber</ref> نمود داشت، در پاریس طرفدار یافت. آرمان‌های هنری جدی‌تر را [[برلیوز، هکتور (۱۸۰۳ـ۱۸۶۹)|هکتور برلیوز]]<ref>Hector Berlioz</ref> در ''تروایی‌ها''<ref>''The Trojans''</ref> شکل عملی به آن‌ها داد، اما بسیاری از جنبه‌های ممتاز کار او در زمان خودش ناشناخته باقی ماندند. ''کارمن''<ref>''Carmen''</ref> اثر [[بیزه، ژرژ (۱۸۳۸ـ۱۸۷۵)|ژرژ بیزه]]<ref>Georges Bizet</ref> سرآغاز گرایشی به سوی واقع‌گرایی در اپرا بود؛ سرمشق او در ایتالیا را [[ماسکانی ، پیترو (۱۸۶۳ـ۱۹۴۵)|پیِترو ماسکانی]]<ref>Pietro Mascagni</ref>، [[لیونکاوالو، روجرو (۱۸۵۸ـ۱۹۱۹)|روجرو لئونکاوالو]]<ref>Ruggero Leoncavallo</ref>، و [[پوچینی ، جاکومو (۱۸۵۸ـ۱۹۲۴)|پوچینی]] دنبال کردند. ''پلئاس و ملیزاند''<ref>''Pelléas et Melisande''</ref> اثر [[دبوسی، کلود (۱۸۶۲ـ۱۹۱۸)|کلود دبوسی]]<ref>Claude Debussy</ref> واکنشی در مقابل تأکید بیش از حد اپرای واگنری بر احساساتی‌گری بود. در روسیه [[گلینکا، میخاییل (۱۸۰۴ـ۱۸۵۷)|میخائیل گلینکا]]<ref>Mikhail Glinka</ref>، [[ریمسکی کورساکوف، نیکلای (۱۸۴۴ـ۱۹۰۸)|نیکلای ریمسکی ـ کورساکوف]]<ref>Nikolai Rimsky-Korsakov</ref>، [[موسورگسکی ، مودست (۱۸۳۹ـ۱۸۸۱)|مودست موسورگسکی]]<ref>Modest Mussorgsky</ref>، [[بورودین، الکساندر (۱۸۳۳ـ۱۸۷۷)|اَلکساندر بورودین]]<ref>Alexander Borodin</ref> و تا اندازه‌ای [[چایکوفسکی، پیوتر ایلیچ (۱۸۴۰ـ۱۸۹۳)|پیوتر ایلیچ چایکوفسکی]]<ref>Pyotr Ilyich Tchaikovsky</ref> سبک‌های ملی اپرا را پدید آوردند و در بوهم (چک)، [[اسمتانا، بدرژیچ (۱۸۲۴ـ۱۸۸۴)|بدرژیچ اسمتانا]]<ref>Bedrich Smetana</ref> و بعدها [[دوورژاک، آنتونین (۱۸۴۱ـ۱۹۰۴)|آنتونین دوورژاک]]<ref>Antonin Dvorák</ref> و [[یاناچک، لیوش (۱۸۵۴ـ۱۹۲۸)|یاناچک]]<ref>Janácek</ref> دست به عملی مشابه زدند. در قرن ۲۰ مکتب وینی<ref>Viennese school</ref> با ''وتسِک''<ref>''Wozzeck''</ref> ساختۀ [[برگ، آلبان (۱۸۸۵ـ۱۹۳۵)|آلبان بِرگ]]<ref>Alban Berg</ref>، اپرایی بی‌نظیر پدید آورد و رمانتیسم واگنر را نیز ریشارد اشتراوس در اپرای ''شوالیۀ گل سرخ''<ref>''Der Rosnkavalier''</ref> بازسازی کرد. فرم اپرایی در جهت‌های گوناگون تکامل یافته است، همچون ''اُدیپوس شاه''<ref>''Oedipus Rex''</ref> (۱۹۲۵) اثر [[استراوینسکی، ایگور (۱۸۸۲ـ۱۹۷۱)|ایگور استراوینسکی]]<ref>Igor Stravinsky</ref> که به اوراتوریو نزدیک شده است و در کار آهنگ‌سازانی همچون [[وایل، کورت یولیان|کورت وایل]]<ref>Kurt Weill</ref> که به سوی کاباره و موسیقی‌ـ ‌نمایش رفته است.
'''شکل‌گیری نخستین'''. از نخستین آهنگ‌سازان اپرا [[پری، یاکوپو (۱۵۶۱ـ۱۶۳۳)|یاکوپو پری]]<ref>Jacopo Peri</ref> نام داشت، که اپرای ''ائورودیکه‌''<ref>''Euridice''</ref>اش نخستین استاد بزرگ فرم اپرایی، [[مونته وردی ، کلاودیو جووانی (۱۵۶۷ـ۱۶۴۳)|کلاودیو مونته‌وردی]]<ref>Claudio Monteverdi</ref>، را تحت تأثیر قرار داد. اپرا که در آغاز فقط یک سرگرمی درباری بود، خیلی زود مورد توجه همگان قرار گرفت، و در ۱۶۳۷ نخستین سالن اپرای عمومی در ونیز گشایش یافت. این امر به سایر شهرهای [[ایتالیا]]، [[پاریس، شهر|پاریس]] (ح ۱۶۴۵)، [[وین]]، و [[آلمان]] نیز سرایت کرد، و در دربار آلمان همچنان ایتالیایی باقی ماند، اما از حدود ۱۶۸۰ در هامبورگ تا حدی شکل آلمانی به خود گرفت. در اواخر قرن ۱۷ آریا به‌شکل قراردادی و بسیار قانون‌مند و پرتفصیل خود، که به قصد به‌نمایش‌درآوردن مهارت اجرایی خواننده طراحی شده بود، برترین جایگاه را در این هنر پیدا کرد و بر عنصر نمایشی سایه افکند. آهنگ‌سازان این نوع اپرا عبارت‌اند از پیِر کاوالی<ref>Pier Cavalli</ref>، پیترو آنتونیو چستی<ref>Pietro Antonio Cesti</ref> (۱۶۲۳ـ۱۶۶۹)، و [[اسکارلاتی، آلساندرو (۱۶۶۰ـ۱۷۲۵)|آلساندرو اسکارلاتی]]<ref>Alessandro Scarlatti</ref>. اپرا را در فرانسه [[لولی، ژان ـ باپتیست (۱۶۳۲ـ۱۶۸۷)|ژان‌ـ‌باپتیست لولی]]<ref>Jean-Baptiste Lully</ref> و [[رامو، ژان فیلیپ (۱۶۸۳ـ۱۷۶۴)|ژان‌ـ‌فیلیپ رامو]]<ref>Jean-Philippe Rameau</ref>، و در [[انگلستان]]، [[پرسل ، هنری (ح ۱۶۵۹ـ۱۶۹۵)|هنری پرسل]]<ref>Henry Purcell</ref> تکامل دادند، اما سبک ایتالیایی همچنان منبع و سرمشق آن باقی ماند، که نمونه‌اش را در آثار [[هندل، گیورگ فریدریش (۱۶۸۵ـ۱۷۵۹)|گئورگ فریدریش هندل]]<ref>Georg Friedrich Handel</ref> می‌بینیم. اُپرا کمیک<ref>comic opera</ref> (اپرا بوفا) در ایتالیا را آهنگ‌سازانی همچون [[پرگولزی، جووانی باتیستا (۱۷۱۰ـ۱۷۳۶)|جووانی باتیستا پرگولزی]]<ref>Giovanni Battista Pergolesi</ref> (۱۷۱۰ـ۱۷۳۶) پرورش دادند، ضمن این‌که در انگلستان نیز ''اپرای گدایان''<ref>The Beggar’s Opera</ref> (۱۷۲۸) اثر جان گِی<ref>John Gay</ref> سرآغاز گرایش بالاد ـ اپرا یا اپرای حماسی شد، که در آن از نغمه‌های مردمی و گفتار استفاده می‌شد. زینگشپیل معادل آلمانی آن بود (البته برای آن موسیقی را تمام و کمال می‌ساختند). کریستوف ویلیبالد فون گلوک<ref>Christoph Willibald von Gluck</ref> کاستن جنبه‌های تصنعی اپرا را آغاز کرد و روی برتری عنصر نمایشی بر عنصر آوازی خالص تأکید ورزید. [[موتسارت، ولفگانگ آمادیوس (۱۷۵۶ـ۱۷۹۱)|ولفگانگ موتسارت]]<ref>Wolfgang Mozart</ref> در ساخت اپراهای جدی (اپرا سریا)<ref>serious opera</ref> از گلوک بسیار آموخت اما در ساخت اپرا بوفای ایتالیایی استاد بود. در آثاری همچون ''فلوت سحرآمیز''<ref>''The Magic Flute''</ref> با مبنا قراردادن [[زینگشپیل]]، بنیادهای یک اپرای آلمانی خالص را بنا کرد. این مسیر را [[بتهوون، لودویگ وان (۱۷۷۰ـ۱۸۲۷)|لودویگ وان بتهوون]]<ref>Ludwig van Beethoven</ref> در اپرای ''فیدلیو''<ref>Fidelio</ref> و با آثار [[وبر، کارل ماریا (۱۷۸۶ـ۱۸۲۶)|کارل وبر]]<ref>Carl Weber</ref> دنبال کرد، که برای نخستین‌بار سبک رمانتیک را وارد اپرا کرد. پیشرفت‌های موجود در قرن ۱۹ سنت ایتالیایی، که بیشترین تأکید را بر جلوه‌گری آوازی و نرمی و شیرینی ملودی (بل کانتو) قرار می‌داد، در قرن ۱۹ بدون کوچک‌ترین خدشه‌‌ای در اپراهای [[روسینی، جوآکینو (۱۷۹۲ ـ ۱۸۶۸)|جوآکّینو روسّینی]]<ref>Gioacchino Rossini</ref>، [[دونیتستی، گایتانو (۱۷۹۷ـ۱۸۴۸)|گائتانو دونیتسِتی]]<ref>Gaetano Donizetti</ref>، و [[بلینی، وینچنتسو (۱۸۰۱ـ۱۸۳۵)|وینچِنتسو بِلّینی]]<ref>Vincenzo Bellini</ref> به حیات خود ادامه داد. اما اپراهای رمانتیک وبر و [[مایربر، جاکومو (۱۷۹۱ـ۱۸۶۴)|جاکومو مایربر]]<ref>Giacomo Meyerbeer</ref>، پایه‌های اپرای واگنری را پدید آوردند. واگنر که در دوران خود فرمانروای صحنۀ اپرا بود، کوشید تا در «نمایش‌های موسیقایی» خود قالب هنری تازه‌ای بیافریند، و با این کار مفهوم قرن ۱۹ اپرا را به تمامی دگرگون ساخت. در ایتالیا [[وردی، جوزپه (۱۸۱۳ـ۱۹۰۱)|جوزپّه وردی]]<ref>Giuseppe Verdi</ref> در آثار دوران پختگی خود دست به عملی مشابه زد و بسیاری از تکنیک‌های واگنری را به‌کار گرفت، بی‌آن‌که امتیازهای ایتالیایی اپرا یعنی شفافیت آوازی و ملودی را قربانی کند. این سنت را جاکومو پوچینی پی‌گیری کرد. در عرصۀ اپرای فرانسوی میانۀ قرن ۱۹، با نمایندگانی همچون [[دلیب، لیو (۱۸۳۶ـ۱۸۹۱)|لئو دلیب]]<ref>Léo Delibes</ref>، [[گونو، شارل (۱۸۱۸ـ۱۸۹۳)|شارل گونو]]<ref>Charles Gounod</ref>، [[سن ـ سانس ، کامی (۱۸۳۵ـ۱۹۲۱)|کامی سن‌ـ‌سانس]]<ref>Camille Saint-Saëns</ref>، و [[ماسنه ، ژول امیل (۱۸۴۲ـ۱۹۱۲)|ژول ماسنه]]<ref>Jules Massenet</ref>، عنصر نمایش در خدمت موسیقی قرار داشت. اپرا کمیک، که در آثار آندره گرری<ref>André Gréry</ref> (۱۷۴۱ـ۱۸۱۳) و بعدها [[اوبر، دانیل (۱۷۸۲ـ۱۸۷۱)|دانیل اوبر]]<ref>Daniel Auber</ref> نمود داشت، در پاریس طرفدار یافت. آرمان‌های هنری جدی‌تر را [[برلیوز، هکتور (۱۸۰۳ـ۱۸۶۹)|هکتور برلیوز]]<ref>Hector Berlioz</ref> در ''تروایی‌ها''<ref>''The Trojans''</ref> شکل عملی به آن‌ها داد، اما بسیاری از جنبه‌های ممتاز کار او در زمان خودش ناشناخته باقی ماندند. ''کارمن''<ref>''Carmen''</ref> اثر [[بیزه، ژرژ (۱۸۳۸ـ۱۸۷۵)|ژرژ بیزه]]<ref>Georges Bizet</ref> سرآغاز گرایشی به سوی واقع‌گرایی در اپرا بود؛ سرمشق او در ایتالیا را [[ماسکانی ، پیترو (۱۸۶۳ـ۱۹۴۵)|پیِترو ماسکانی]]<ref>Pietro Mascagni</ref>، [[لیونکاوالو، روجرو (۱۸۵۸ـ۱۹۱۹)|روجرو لئونکاوالو]]<ref>Ruggero Leoncavallo</ref>، و [[پوچینی ، جاکومو (۱۸۵۸ـ۱۹۲۴)|پوچینی]] دنبال کردند. ''پلئاس و ملیزاند''<ref>''Pelléas et Melisande''</ref> اثر [[دبوسی، کلود (۱۸۶۲ـ۱۹۱۸)|کلود دبوسی]]<ref>Claude Debussy</ref> واکنشی در مقابل تأکید بیش از حد اپرای واگنری بر احساساتی‌گری بود. در روسیه [[گلینکا، میخاییل (۱۸۰۴ـ۱۸۵۷)|میخائیل گلینکا]]<ref>Mikhail Glinka</ref>، [[ریمسکی کورساکوف، نیکلای (۱۸۴۴ـ۱۹۰۸)|نیکلای ریمسکی ـ کورساکوف]]<ref>Nikolai Rimsky-Korsakov</ref>، [[موسورگسکی ، مودست (۱۸۳۹ـ۱۸۸۱)|مودست موسورگسکی]]<ref>Modest Mussorgsky</ref>، [[بورودین، الکساندر (۱۸۳۳ـ۱۸۷۷)|اَلکساندر بورودین]]<ref>Alexander Borodin</ref> و تا اندازه‌ای [[چایکوفسکی، پیوتر ایلیچ (۱۸۴۰ـ۱۸۹۳)|پیوتر ایلیچ چایکوفسکی]]<ref>Pyotr Ilyich Tchaikovsky</ref> سبک‌های ملی اپرا را پدید آوردند و در بوهم (چک)، [[اسمتانا، بدرژیچ (۱۸۲۴ـ۱۸۸۴)|بدرژیچ اسمتانا]]<ref>Bedrich Smetana</ref> و بعدها [[دوورژاک، آنتونین (۱۸۴۱ـ۱۹۰۴)|آنتونین دوورژاک]]<ref>Antonin Dvorák</ref> و [[یاناچک، لیوش (۱۸۵۴ـ۱۹۲۸)|یاناچک]]<ref>Janácek</ref> دست به عملی مشابه زدند. در قرن ۲۰ مکتب وینی<ref>Viennese school</ref> با ''وتسِک''<ref>''Wozzeck''</ref> ساختۀ [[برگ، آلبان (۱۸۸۵ـ۱۹۳۵)|آلبان بِرگ]]<ref>Alban Berg</ref>، اپرایی بی‌نظیر پدید آورد و رمانتیسم واگنر را نیز ریشارد اشتراوس در اپرای ''شوالیۀ گل سرخ''<ref>''Der Rosnkavalier''</ref> بازسازی کرد. فرم اپرایی در جهت‌های گوناگون تکامل یافته است، همچون ''اُدیپوس شاه''<ref>''Oedipus Rex''</ref> (۱۹۲۵) اثر [[استراوینسکی، ایگور (۱۸۸۲ـ۱۹۷۱)|ایگور استراوینسکی]]<ref>Igor Stravinsky</ref> که به اوراتوریو نزدیک شده است و در کار آهنگ‌سازانی همچون [[وایل، کورت یولیان|کورت وایل]]<ref>Kurt Weill</ref> که به سوی کاباره و موسیقی‌ـ ‌نمایش رفته است.

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۴ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۰۶:۰۶

اُپِرا (opera)

اجرای اپرای آرایشگر سویل 2011

اثری موسیقایی نمایشی که در آن آوازخواندن جای گفتار را می‌گیرد. در اپرا موسیقی همراهی‌کنندۀ نمایش اهمیتی فوق‌العاده دارد، البته رقص و جلوه‌های نمایشی نیز می‌توانند در جای خود نقش داشته باشند. خاستگاه اپرا، فلورانس[۱] اواخر قرن ۱۶ است، یعنی هنگامی‌‌که دکلمۀ موسیقایی، تک‌گویی‌های تغزلی، و همسرایی‌های برگرفته از نمایش کلاسیک یونان به‌شکل‌های امروزی خود بازسازی شدند.

شکل‌گیری نخستین. از نخستین آهنگ‌سازان اپرا یاکوپو پری[۲] نام داشت، که اپرای ائورودیکه‌[۳]اش نخستین استاد بزرگ فرم اپرایی، کلاودیو مونته‌وردی[۴]، را تحت تأثیر قرار داد. اپرا که در آغاز فقط یک سرگرمی درباری بود، خیلی زود مورد توجه همگان قرار گرفت، و در ۱۶۳۷ نخستین سالن اپرای عمومی در ونیز گشایش یافت. این امر به سایر شهرهای ایتالیا، پاریس (ح ۱۶۴۵)، وین، و آلمان نیز سرایت کرد، و در دربار آلمان همچنان ایتالیایی باقی ماند، اما از حدود ۱۶۸۰ در هامبورگ تا حدی شکل آلمانی به خود گرفت. در اواخر قرن ۱۷ آریا به‌شکل قراردادی و بسیار قانون‌مند و پرتفصیل خود، که به قصد به‌نمایش‌درآوردن مهارت اجرایی خواننده طراحی شده بود، برترین جایگاه را در این هنر پیدا کرد و بر عنصر نمایشی سایه افکند. آهنگ‌سازان این نوع اپرا عبارت‌اند از پیِر کاوالی[۵]، پیترو آنتونیو چستی[۶] (۱۶۲۳ـ۱۶۶۹)، و آلساندرو اسکارلاتی[۷]. اپرا را در فرانسه ژان‌ـ‌باپتیست لولی[۸] و ژان‌ـ‌فیلیپ رامو[۹]، و در انگلستان، هنری پرسل[۱۰] تکامل دادند، اما سبک ایتالیایی همچنان منبع و سرمشق آن باقی ماند، که نمونه‌اش را در آثار گئورگ فریدریش هندل[۱۱] می‌بینیم. اُپرا کمیک[۱۲] (اپرا بوفا) در ایتالیا را آهنگ‌سازانی همچون جووانی باتیستا پرگولزی[۱۳] (۱۷۱۰ـ۱۷۳۶) پرورش دادند، ضمن این‌که در انگلستان نیز اپرای گدایان[۱۴] (۱۷۲۸) اثر جان گِی[۱۵] سرآغاز گرایش بالاد ـ اپرا یا اپرای حماسی شد، که در آن از نغمه‌های مردمی و گفتار استفاده می‌شد. زینگشپیل معادل آلمانی آن بود (البته برای آن موسیقی را تمام و کمال می‌ساختند). کریستوف ویلیبالد فون گلوک[۱۶] کاستن جنبه‌های تصنعی اپرا را آغاز کرد و روی برتری عنصر نمایشی بر عنصر آوازی خالص تأکید ورزید. ولفگانگ موتسارت[۱۷] در ساخت اپراهای جدی (اپرا سریا)[۱۸] از گلوک بسیار آموخت اما در ساخت اپرا بوفای ایتالیایی استاد بود. در آثاری همچون فلوت سحرآمیز[۱۹] با مبنا قراردادن زینگشپیل، بنیادهای یک اپرای آلمانی خالص را بنا کرد. این مسیر را لودویگ وان بتهوون[۲۰] در اپرای فیدلیو[۲۱] و با آثار کارل وبر[۲۲] دنبال کرد، که برای نخستین‌بار سبک رمانتیک را وارد اپرا کرد. پیشرفت‌های موجود در قرن ۱۹ سنت ایتالیایی، که بیشترین تأکید را بر جلوه‌گری آوازی و نرمی و شیرینی ملودی (بل کانتو) قرار می‌داد، در قرن ۱۹ بدون کوچک‌ترین خدشه‌‌ای در اپراهای جوآکّینو روسّینی[۲۳]، گائتانو دونیتسِتی[۲۴]، و وینچِنتسو بِلّینی[۲۵] به حیات خود ادامه داد. اما اپراهای رمانتیک وبر و جاکومو مایربر[۲۶]، پایه‌های اپرای واگنری را پدید آوردند. واگنر که در دوران خود فرمانروای صحنۀ اپرا بود، کوشید تا در «نمایش‌های موسیقایی» خود قالب هنری تازه‌ای بیافریند، و با این کار مفهوم قرن ۱۹ اپرا را به تمامی دگرگون ساخت. در ایتالیا جوزپّه وردی[۲۷] در آثار دوران پختگی خود دست به عملی مشابه زد و بسیاری از تکنیک‌های واگنری را به‌کار گرفت، بی‌آن‌که امتیازهای ایتالیایی اپرا یعنی شفافیت آوازی و ملودی را قربانی کند. این سنت را جاکومو پوچینی پی‌گیری کرد. در عرصۀ اپرای فرانسوی میانۀ قرن ۱۹، با نمایندگانی همچون لئو دلیب[۲۸]، شارل گونو[۲۹]، کامی سن‌ـ‌سانس[۳۰]، و ژول ماسنه[۳۱]، عنصر نمایش در خدمت موسیقی قرار داشت. اپرا کمیک، که در آثار آندره گرری[۳۲] (۱۷۴۱ـ۱۸۱۳) و بعدها دانیل اوبر[۳۳] نمود داشت، در پاریس طرفدار یافت. آرمان‌های هنری جدی‌تر را هکتور برلیوز[۳۴] در تروایی‌ها[۳۵] شکل عملی به آن‌ها داد، اما بسیاری از جنبه‌های ممتاز کار او در زمان خودش ناشناخته باقی ماندند. کارمن[۳۶] اثر ژرژ بیزه[۳۷] سرآغاز گرایشی به سوی واقع‌گرایی در اپرا بود؛ سرمشق او در ایتالیا را پیِترو ماسکانی[۳۸]، روجرو لئونکاوالو[۳۹]، و پوچینی دنبال کردند. پلئاس و ملیزاند[۴۰] اثر کلود دبوسی[۴۱] واکنشی در مقابل تأکید بیش از حد اپرای واگنری بر احساساتی‌گری بود. در روسیه میخائیل گلینکا[۴۲]، نیکلای ریمسکی ـ کورساکوف[۴۳]، مودست موسورگسکی[۴۴]، اَلکساندر بورودین[۴۵] و تا اندازه‌ای پیوتر ایلیچ چایکوفسکی[۴۶] سبک‌های ملی اپرا را پدید آوردند و در بوهم (چک)، بدرژیچ اسمتانا[۴۷] و بعدها آنتونین دوورژاک[۴۸] و یاناچک[۴۹] دست به عملی مشابه زدند. در قرن ۲۰ مکتب وینی[۵۰] با وتسِک[۵۱] ساختۀ آلبان بِرگ[۵۲]، اپرایی بی‌نظیر پدید آورد و رمانتیسم واگنر را نیز ریشارد اشتراوس در اپرای شوالیۀ گل سرخ[۵۳] بازسازی کرد. فرم اپرایی در جهت‌های گوناگون تکامل یافته است، همچون اُدیپوس شاه[۵۴] (۱۹۲۵) اثر ایگور استراوینسکی[۵۵] که به اوراتوریو نزدیک شده است و در کار آهنگ‌سازانی همچون کورت وایل[۵۶] که به سوی کاباره و موسیقی‌ـ ‌نمایش رفته است.



  1. ↑ Florence
  2. ↑ Jacopo Peri
  3. ↑ Euridice
  4. ↑ Claudio Monteverdi
  5. ↑ Pier Cavalli
  6. ↑ Pietro Antonio Cesti
  7. ↑ Alessandro Scarlatti
  8. ↑ Jean-Baptiste Lully
  9. ↑ Jean-Philippe Rameau
  10. ↑ Henry Purcell
  11. ↑ Georg Friedrich Handel
  12. ↑ comic opera
  13. ↑ Giovanni Battista Pergolesi
  14. ↑ The Beggar’s Opera
  15. ↑ John Gay
  16. ↑ Christoph Willibald von Gluck
  17. ↑ Wolfgang Mozart
  18. ↑ serious opera
  19. ↑ The Magic Flute
  20. ↑ Ludwig van Beethoven
  21. ↑ Fidelio
  22. ↑ Carl Weber
  23. ↑ Gioacchino Rossini
  24. ↑ Gaetano Donizetti
  25. ↑ Vincenzo Bellini
  26. ↑ Giacomo Meyerbeer
  27. ↑ Giuseppe Verdi
  28. ↑ Léo Delibes
  29. ↑ Charles Gounod
  30. ↑ Camille Saint-Saëns
  31. ↑ Jules Massenet
  32. ↑ André Gréry
  33. ↑ Daniel Auber
  34. ↑ Hector Berlioz
  35. ↑ The Trojans
  36. ↑ Carmen
  37. ↑ Georges Bizet
  38. ↑ Pietro Mascagni
  39. ↑ Ruggero Leoncavallo
  40. ↑ Pelléas et Melisande
  41. ↑ Claude Debussy
  42. ↑ Mikhail Glinka
  43. ↑ Nikolai Rimsky-Korsakov
  44. ↑ Modest Mussorgsky
  45. ↑ Alexander Borodin
  46. ↑ Pyotr Ilyich Tchaikovsky
  47. ↑ Bedrich Smetana
  48. ↑ Antonin Dvorák
  49. ↑ Janácek
  50. ↑ Viennese school
  51. ↑ Wozzeck
  52. ↑ Alban Berg
  53. ↑ Der Rosnkavalier
  54. ↑ Oedipus Rex
  55. ↑ Igor Stravinsky
  56. ↑ Kurt Weill
برگرفته از «https://wikijoo.ir/index.php?title=اپرا&oldid=2010180323»