مجسمه سازی (هنر): تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
خط ۱: خط ۱:
مجسمه‌‌سازی (هنر)(sculpture)<br /> [[File:38146600-1.jpg|thumb|تنديس پادشاه در حال بازي با ملکه، اثر ارنست مکس]][[File:38146600-2.jpg|thumb|تنديس پادشاه در حال بازي با ملکه، اثر ارنست مکس]][[File:38146600.jpg|thumb|تنديس پادشاه در حال بازي با ملکه، اثر ارنست مکس]]شکل‌دادن هنرمندانۀ موادی همچون چوب، سنگ، گِل، فلز، و اخیراً پلاستیک و مواد مصنوعی دیگر. پیکرک‌های تراشیده‌ از سنگ، در زمرۀ نخستین اشیائی بوده‌اند که انسانِ پیش از تاریخ با دست‌های خود ساخته است. از همۀ تمدن‌های باستانی، پیکره‌هایی برجا مانده است. بسیاری از اقوام بومی، سنّت‌های پرمایه‌ای در پیکره‌سازی دارند. سنّت‌های مردمان افریقا (← [[افریقایی،_هنر]])، امریکای جنوبی، و به‌ویژه جزایر کارائیب در تحوّل مجسمه‌سازی معاصر غرب مؤثر بوده‌اند. بیشتر مجسمه‌ها در طول تاریخ، کارکرد دینی داشته‌اند. مجسمه‌های چینی، ژاپنی، و هندی معمولاً بت‌های هندو یا بودایی‌اند. مجسمه‌های بومیان افریقا، سرخپوستان امریکا، و مردمان جزایر اقیانوسیه<ref>Oceanic </ref>، مظاهر آیین‌های پرستش ارواح و جاندارپنداری<ref>animism </ref>اند. مجسمه‌سازی از قدیم دو روش اصلی داشته است: کنده‌کاری<ref>carving </ref> که عبارت است از تراشیدن مواد سختی همچون سنگ و چوب، برای پدیدآوردن مجسمه‌ای از آن‌ها؛ و شکل‌دهی<ref>modelling </ref>، که ساختن یک شکل، از مواد نرمی همچون گِل یا موم است که بعد می‌تواند به‌منزلۀ قالب، در ساخت مجسمۀ مفرغی<ref>bronze</ref> به‌کار رود. در قرن ۲۰ استفاده از روش‌های دیگر، ازجمله جوش‌کاری و جفت‌وجور‌کاری<ref>assemblage </ref> نیز در ساخت مجسمه رایج شد.
[[پرونده:38146600-7.jpg|بندانگشتی|پیتا اثر میکلانژ]]
مجسمه‌‌سازی (هنر)(sculpture)<br />  


'''مجسمه‌سازی در روزگار باستان'''. مجسمه‌سازی در مصر و بین‌النهرین<ref>Mesopotamia</ref> به‌صورت نقش برجسته<ref>relief </ref> در تزیینات کاخ‌ها و معابد نمود یافت. پیکره‌های ایستاده<ref>standing sculptures </ref>، برای مشاهده از روبه‌رو و پهلو ساخته می‌شدند. نخستین پیکره‌های بدون تکیه‌گاه (قابل مشاهده از همه طرف) را یونانیان ساختند. با پیدایش حالت‌های پویا (ایستایی تقابلی<ref>contrapposto </ref>) و نمود احساسی، پیکره‌سازی یونان به‌اوج تکامل رسید (← [[فیدیاس_(میانه_قرن_۵_پ_م)|فیدیاس]]<ref>Phidias </ref>؛ [[پراکسیتلس_(اواسط_قرن_۴پ_م)|پراکسیتلس]]<ref>Praxiteles </ref>؛ [[پارتنون]]<ref>Parthenon </ref>)، از آن پس مجسمه‌سازیِ غرب، تا حد بسیاری تقلیدی از آرمان‌های یونانی بوده است. تک‌چهره‌سازی در اندازۀ طبیعی از ابداعات رومیان بود.
شکل‌دادن هنرمندانۀ موادی همچون چوب، سنگ، گِل، فلز، و اخیراً پلاستیک و مواد مصنوعی دیگر. پیکرک‌های تراشیده‌ از سنگ، در زمرۀ نخستین اشیائی بوده‌اند که انسان پیش از تاریخ با دست‌های خود ساخته است. از همۀ تمدن‌های باستانی، پیکره‌هایی برجا مانده است. بسیاری از اقوام بومی، سنّت‌های پرمایه‌ای در پیکره‌سازی دارند. سنّت‌های مردمان افریقا (← [[افریقایی،_هنر]])، [[امریکای جنوبی، قاره|امریکای جنوبی]]، و به‌ویژه جزایر کارائیب در تحوّل مجسمه‌سازی معاصر غرب مؤثر بوده‌اند. بیشتر مجسمه‌ها در طول تاریخ، کارکرد دینی داشته‌اند. مجسمه‌های چینی، ژاپنی، و هندی معمولاً بت‌های هندو یا بودایی‌اند. مجسمه‌های بومیان افریقا، سرخپوستان امریکا، و مردمان جزایر اقیانوسیه<ref>Oceanic </ref>، مظاهر آیین‌های پرستش ارواح و جاندارپنداری<ref>animism </ref>اند. مجسمه‌سازی از قدیم دو روش اصلی داشته است: کنده‌کاری<ref>carving </ref> که عبارت است از تراشیدن مواد سختی همچون سنگ و چوب، برای پدیدآوردن مجسمه‌ای از آن‌ها؛ و شکل‌دهی<ref>modelling </ref>، که ساختن یک شکل، از مواد نرمی همچون گِل یا موم است که بعد می‌تواند به‌منزلۀ قالب، در ساخت مجسمۀ مفرغی<ref>bronze</ref> به‌کار رود. در قرن ۲۰م استفاده از روش‌های دیگر، ازجمله جوش‌کاری و جفت‌وجور‌کاری<ref>assemblage </ref> نیز در ساخت مجسمه رایج شد.


'''مجسمه‌سازی در قرون وسطا''' (مجسمه‌سازی در قرون وسطا<ref>medieval </ref>).&nbsp;پیکره‌های سنگیِ طاقچه‌ای برای کلیساها (ازجمله کلیسای جامع شارتر<ref>Chartres Cathedral</ref> در فرانسه) و کنده‌کاری‌های عاجی ظریف، گونه‌های شاخص مجسمه‌سازی این دوره‌اند. نیکلا پیسانو<ref>Nicola Pisano</ref>، سنّت بزرگی را در پیکره‌سازی ایتالیا پی افکند.
'''مجسمه‌سازی در روزگار باستان'''. مجسمه‌سازی در [[مصر]] و [[بین النهرین|بین‌النهرین]]<ref>Mesopotamia</ref> به‌صورت نقش برجسته<ref>relief </ref> در تزیینات کاخ‌ها و معابد نمود یافت. پیکره‌های ایستاده<ref>standing sculptures </ref>، برای مشاهده از روبه‌رو و پهلو ساخته می‌شدند. نخستین پیکره‌های بدون تکیه‌گاه (قابل مشاهده از همه طرف) را یونانیان ساختند. با پیدایش حالت‌های پویا (ایستایی تقابلی<ref>contrapposto </ref>) و نمود احساسی، پیکره‌سازی یونان به‌اوج تکامل رسید (← [[فیدیاس_(میانه_قرن_۵_پ_م)|فیدیاس]]<ref>Phidias </ref>؛ [[پراکسیتلس_(اواسط_قرن_۴پ_م)|پراکسیتلس]]<ref>Praxiteles </ref>؛ [[پارتنون]]<ref>Parthenon </ref>)، از آن پس مجسمه‌سازیِ غرب، تا حد بسیاری تقلیدی از آرمان‌های یونانی بوده است. تک‌چهره‌سازی در اندازۀ طبیعی از ابداعات رومیان بود.


'''مجسمه‌سازی در دورۀ رنسانس'''. با احیای پیکره‌های بدون تکیه‌گاه<ref>free-standing </ref>، به‌ویژه داود<ref>David </ref> (۱۵۰۱ـ۱۵۰۴) میکلانژ، و آثار مفرغی ممتازی، همچون پیکرۀ یادمانی سوار بر اسب<ref>equestrian </ref> ''گاتاملاتا''<ref>''Gattamelata''</ref> (۱۴۴۷ـ۱۴۵۰م؛ میدان سانتو<ref>Piazza del Santo </ref>، پادوا<ref>Padua </ref>) اثر دوناتلّو<ref>Donatello </ref>، برتری یونان به‌چالش گرفته شد. مجسمه‌سازی از پیکر انسان در آثار لورنتسو گیبرتی<ref>Lorenzo Ghiberti </ref>، لوکا دلّا روبیّا<ref>Luca della Robbia </ref>، و آندرِآ دِل ورّوکیّو<ref>Andrea del Verrocchio </ref> منزلت و قدرتی تازه یافت. کار بنونوتو چلّینی<ref>Benvenuto Cellini </ref> و جووانّی بولونیا<ref>Giovanni Bologna </ref> (۱۵۲۴ـ۱۶۰۸)، مظهر مانریسم<ref>Mannerism </ref> در مجسمه‌سازی شد. پدرو برّوگته<ref>Pedro Berruguete </ref>، شاگرد میکلانژ، رنسانس<ref>Renaissance</ref> را به اسپانیا برد. در فرانسه ژان گوژون<ref>Jean Goujon </ref> مانریسم را تکامل بخشید. لیکن سبک رنسانس متعالی<ref>High Renaissance </ref> میکلانژ بود که بعدها توجه لوئی چهاردهم را برانگیخت، و سردیس‌ها و گروه‌پیکره‌های بسیاری را، به‌ویژه به فرانسوا ژیراردون<ref>François Girardon </ref>، سفارش داد.
'''مجسمه‌سازی در قرون وسطا''' (مجسمه‌سازی در قرون وسطا<ref>medieval </ref>). پیکره‌های سنگیِ طاقچه‌ای برای کلیساها (ازجمله [[شارتر، کلیسای جامع|کلیسای جامع شارتر]]<ref>Chartres Cathedral</ref> در [[فرانسه]]) و کنده‌کاری‌های عاجی ظریف، گونه‌های شاخص مجسمه‌سازی این دوره‌اند. نیکلا پیسانو<ref>Nicola Pisano</ref>، سنّت بزرگی را در پیکره‌سازی ایتالیا پی افکند.


'''مجسمه‌سازی باروک و روکوکو''' (مجسمه‌سازی باروک<ref>baroque</ref> و روکوکو<ref>rococo </ref>).&nbsp;در این دوره نقش‌برجسته بیش از مجسمه‌های بدون تکیه‌گاه اهمیت یافت. مهارت آشکار در هنر مجسمه‌سازانی همچون جووانّی برنینی<ref>Giovanni Bernini </ref> نشان‌دهندۀ تسلّط کامل آنان بر مصالحی است که به‌کار می‌بردند. اتین فالکونه<ref>Etienne Falconet </ref> در فرانسه، و آلونسو کانو<ref>Alonso Cano </ref> در اسپانیا، نمایندگان این شیوۀ هنری بودند.
'''مجسمه‌سازی در دورۀ رنسانس'''. با احیای پیکره‌های بدون تکیه‌گاه<ref>free-standing </ref>، به‌ویژه داود<ref>David </ref> (۱۵۰۱ـ۱۵۰۴م) [[میکلانژ]]، و آثار مفرغی ممتازی، همچون پیکرۀ یادمانی سوار بر اسب<ref>equestrian </ref> ''گاتاملاتا''<ref>''Gattamelata''</ref> (۱۴۴۷ـ۱۴۵۰م؛ میدان سانتو<ref>Piazza del Santo </ref>، [[پادوا، شهر|پادوا]]<ref>Padua </ref>) اثر [[دوناتلو|دوناتلّو]]<ref>Donatello </ref>، برتری یونان به‌چالش گرفته شد. مجسمه‌سازی از پیکر انسان در آثار [[گیبرتی، لورنتسو (۱۳۷۸ـ۱۴۵۵م)|لورنتسو گیبرتی]]<ref>Lorenzo Ghiberti </ref>، لوکا دلّا روبیّا<ref>Luca della Robbia </ref>، و [[وروکیو، آندرآ دل (ح ۱۴۳۵ـ۱۴۸۸م)|آندرِآ دِل ورّوکیّو]]<ref>Andrea del Verrocchio </ref> منزلت و قدرتی تازه یافت. کار [[چلینی، بنونوتو (۱۵۰۰ـ۱۵۷۱)|بنونوتو چلّینی]]<ref>Benvenuto Cellini </ref> و جووانّی بولونیا<ref>Giovanni Bologna </ref> (۱۵۲۴ـ۱۶۰۸م)، مظهر [[مانریسم]]<ref>Mannerism </ref> در مجسمه‌سازی شد. پدرو برّوگته<ref>Pedro Berruguete </ref>، شاگرد میکلانژ، [[رنسانس]]<ref>Renaissance</ref> را به [[اسپانیا]] برد. در فرانسه [[گوژون، ژان (ح ۱۵۱۰ـ ح ۱۵۶۵)|ژان گوژون]]<ref>Jean Goujon </ref> مانریسم را تکامل بخشید. لیکن سبک رنسانس متعالی<ref>High Renaissance </ref> میکلانژ بود که بعدها توجه [[لویی چهاردهم|لوئی چهاردهم]] را برانگیخت، و سردیس‌ها و گروه‌پیکره‌های بسیاری را، به‌ویژه به [[ژیراردون، فرانسوا (۱۶۲۸ـ۱۷۱۵)|فرانسوا ژیراردون]]<ref>François Girardon </ref>، سفارش داد.


'''مجسمه‌سازی نئوکلاسیک''' (مجسمه‌سازی نئوکلاسیک<ref>neoclassical</ref>). مجسمه‌سازی در قرن ۱۸، بر نرمش و صیقل‌یافتگی شکل‌ها و سطوح تمرکز داشت، به‌ویژه در آثار آنتونیو کانووا<ref>Antonio Canova</ref>. اوگوست رودَن<ref>Auguste Rodin</ref>، آخرین نمایندۀ بزرگ مجسمه‌سازی کلاسیک<ref>classic</ref> بود. آریستید مایول<ref>Aristide Maillol </ref> و آنتوان بوردل<ref>Antoine Bourdelle </ref> (۱۸۶۱ـ۱۹۲۹) بر کیفیت‌های فرمی تأکید ورزیدند، و دو شیوۀ رئالیسم<ref>realism</ref> و امپرسیونیسم<ref>Impressionism</ref> را وانهادند.
'''مجسمه‌سازی باروک و روکوکو''' (مجسمه‌سازی باروک<ref>baroque</ref> و [[روکوکو]]<ref>rococo </ref>). در این دوره نقش‌برجسته بیش از مجسمه‌های بدون تکیه‌گاه اهمیت یافت. مهارت آشکار در هنر مجسمه‌سازانی همچون جووانّی برنینی<ref>Giovanni Bernini </ref> نشان‌دهندۀ تسلّط کامل آنان بر مصالحی است که به‌کار می‌بردند. اتین فالکونه<ref>Etienne Falconet </ref> در فرانسه، و [[کانو، آلونسو (۱۶۰۱ـ ۱۶۶۷)|آلونسو کانو]]<ref>Alonso Cano </ref> در [[اسپانیا]]، نمایندگان این شیوۀ هنری بودند.


'''قرن ۲۰'''. مجسمه‌سازانی همچون هنری مور<ref>Henry Moore </ref>، باربارا هپورت<ref>Barbara Hepworth </ref>، و جیکوب اپستاین<ref>Jacob Epstein </ref>، با استفاده از مواد و مصالح و روش‌های سنّتی، حجم‌هایی متأثر از هنر «بدوی<ref>primitive </ref>» و طبیعت آفریدند. آثار آمدئو مودیلیانی<ref>Amedeo Modigliani</ref> و هنری گودیه‌ـ ‌بژسکا<ref>Henri Gaudier-Brzeska </ref> نیز از همین تأثیر نشان دارند. پیش‌گامان مجسمه‌سازی انتزاعی<ref>abstract </ref> عبارت‌اند از اَلکساندر آرخیپنکو<ref>Alexander Archipenko</ref> و اوسیپ زادکین<ref>Ossip Zadkine</ref>، دو هنرمند کوبیست<ref>cubist </ref>، و کنستانتین برانکوزی<ref>Constantin Brancusi </ref> و آلبرتو جاکومتّی<ref>Alberto Giacometti </ref>، که با مواد طبیعی شکل‌های انتزاعی سه‌بعدی ساختند. ژاک لیپ‌شیتس<ref>Jacques Lipchitz</ref>، ژان آرپ<ref>Jean Arp</ref>، نائوم گابو<ref>Naum Gabo</ref> و آنتوان پفسنر<ref>Antoine Pevsner </ref> (پیش‌گامان ساختگری<ref>constructivism </ref> روس)، رِگ باتلر<ref>Reg Butler </ref>، و آنتونی کارو<ref>Anthony Caro </ref> از پیروان مکتب غیربازنما<ref>nonrepresentational </ref> بودند. از مجسمه‌سازان سنّتی‌تری که آثارشان قویاً واجد گویش مدرن<ref>modern idiom </ref> است، مارینو مارینی<ref>Marino Marini </ref> در ایتالیا و فرانک دابسون<ref>Frank Dobson</ref> (۱۸۸۸ـ۱۹۶۳) در انگلستان درخور ذکرند. دیگر مجسمه‌سازان، یکسر از گذشته بریده‌اند و دو روش سنّتیِ کنده‌کاری و شکل‌دهی را منسوخ دانسته‌اند. امروزه واژۀ مجسمه، به جنبان<ref>mobile </ref>های اَلگزاندر کالدر<ref>Alexander Calder </ref>، جفت‌وجورکاری‌هایی با مواد مختلف، مجسمه‌های محیطی<ref>environment sculpture </ref>، و آثار زمینی<ref>earthworks</ref> (از ابداعات کارل آندره<ref>Carl André </ref>)، و چیدمان<ref>installation </ref>ها نیز اطلاق می‌شود. باغ مجسمه<ref>sculpture garden</ref> از تحوّلات جدید است؛ موزۀ فضای باز هاکوره<ref>Hakore </ref> در ژاپن، و پروژۀ مجسمه‌سازی برای جنگل گریزدِیل<ref>Grizedale Forest </ref> در لِیک دیستریکت<ref>Lake District</ref>، انگلستان، از آن جمله‌اند.
'''مجسمه‌سازی نئوکلاسیک''' (مجسمه‌سازی نئوکلاسیک<ref>neoclassical</ref>). مجسمه‌سازی در قرن ۱۸م، بر نرمش و صیقل‌یافتگی شکل‌ها و سطوح تمرکز داشت، به‌ویژه در آثار [[کانووا، آنتونیو|آنتونیو کانووا]]<ref>Antonio Canova</ref>. [[رودن، اوگوست (۱۸۴۰ـ۱۹۱۷)|اوگوست رودَن]]<ref>Auguste Rodin</ref>، آخرین نمایندۀ بزرگ مجسمه‌سازی کلاسیک<ref>classic</ref> بود. [[مایول، آریستید (۱۸۶۱ـ۱۹۴۴)|آریستید مایول]]<ref>Aristide Maillol </ref> و آنتوان بوردل<ref>Antoine Bourdelle </ref> (۱۸۶۱ـ۱۹۲۹م) بر کیفیت‌های فرمی تأکید ورزیدند، و دو شیوۀ [[ریالیسم (هنر و ادبیات)|رئالیسم]]<ref>realism</ref> و [[امپرسیونیسم]]<ref>Impressionism</ref> را وانهادند.
 
'''قرن ۲۰'''. مجسمه‌سازانی همچون هنری مور<ref>Henry Moore </ref>، [[هپورت، باربارا (۱۹۰۳ـ۱۹۷۵)|باربارا هپورت]]<ref>Barbara Hepworth </ref>، و [[اپستاین، جیکوب (۱۸۸۰ـ۱۹۵۹)|جیکوب اپستاین]]<ref>Jacob Epstein </ref>، با استفاده از مواد و مصالح و روش‌های سنّتی، حجم‌هایی متأثر از هنر «بدوی<ref>primitive </ref>» و طبیعت آفریدند. آثار [[مودیلیانی، آمدیو (۱۸۸۴ـ۱۹۲۰)|آمدئو مودیلیانی]]<ref>Amedeo Modigliani</ref> و هنری گودیه‌ـ ‌بژسکا<ref>Henri Gaudier-Brzeska </ref> نیز از همین تأثیر نشان دارند. پیش‌گامان مجسمه‌سازی انتزاعی<ref>abstract </ref> عبارت‌اند از [[آرخیپنکو، الکساندر (۱۸۸۷ـ۱۹۶۴)|اَلکساندر آرخیپنکو]]<ref>Alexander Archipenko</ref> و [[زادکین، اوسیپ (۱۸۹۰ـ۱۹۶۷)|اوسیپ زادکین]]<ref>Ossip Zadkine</ref>، دو هنرمند کوبیست<ref>cubist </ref>، و [[برانکوزی، کنستانتین (۱۸۷۶ـ۱۹۵۷)|کنستانتین برانکوزی]]<ref>Constantin Brancusi </ref> و [[جاکومتی، آلبرتو (۱۹۰۱ـ۱۹۶۶)|آلبرتو جاکومتّی]]<ref>Alberto Giacometti </ref>، که با مواد طبیعی شکل‌های انتزاعی سه‌بعدی ساختند. ژاک لیپ‌شیتس<ref>Jacques Lipchitz</ref>، ژان آرپ<ref>Jean Arp</ref>، [[گابو، نایوم (۱۸۹۰ـ۱۹۷۷)|نائوم گابو]]<ref>Naum Gabo</ref> و [[پفسنر، آنتوان (۱۸۸۶ـ۱۹۶۲)|آنتوان پفسنر]]<ref>Antoine Pevsner </ref> (پیش‌گامان ساختگری<ref>constructivism </ref> روس)، رِگ باتلر<ref>Reg Butler </ref>، و آنتونی کارو<ref>Anthony Caro </ref> از پیروان مکتب غیربازنما<ref>nonrepresentational </ref> بودند. از مجسمه‌سازان سنّتی‌تری که آثارشان قویاً واجد گویش مدرن<ref>modern idiom </ref> است، [[مارینی، مارینو (۱۹۰۱ـ۱۹۸۰)|مارینو مارینی]]<ref>Marino Marini </ref> در ایتالیا و [[دابسون، فرانک (۱۸۸۹ـ۱۹۶۳)|فرانک دابسون]]<ref>Frank Dobson</ref> (۱۸۸۸ـ۱۹۶۳م) در [[انگلستان]] درخور ذکرند. دیگر مجسمه‌سازان، یکسر از گذشته بریده‌اند و دو روش سنّتیِ کنده‌کاری و شکل‌دهی را منسوخ دانسته‌اند. امروزه واژۀ مجسمه، به جنبان<ref>mobile </ref>های [[کالدر، الگزاندر (۱۸۹۸ـ۱۹۷۶)|اَلگزاندر کالدر]]<ref>Alexander Calder </ref>، جفت‌وجورکاری‌هایی با مواد مختلف، مجسمه‌های محیطی<ref>environment sculpture </ref>، و آثار زمینی<ref>earthworks</ref> (از ابداعات [[آندره، کارل (۱۹۳۵)|کارل آندره]]<ref>Carl André </ref>)، و چیدمان<ref>installation </ref>ها نیز اطلاق می‌شود. باغ مجسمه<ref>sculpture garden</ref> از تحوّلات جدید است؛ موزۀ فضای باز هاکوره<ref>Hakore </ref> در [[ژاپن]]، و پروژۀ مجسمه‌سازی برای جنگل گریزدِیل<ref>Grizedale Forest </ref> در [[لیک دیستریکت|لِیک دیستریکت]]<ref>Lake District</ref>، انگلستان، از آن جمله‌اند.


<!--38146600-->
<!--38146600-->

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۷ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۷:۱۴

پیتا اثر میکلانژ

مجسمه‌‌سازی (هنر)(sculpture)

شکل‌دادن هنرمندانۀ موادی همچون چوب، سنگ، گِل، فلز، و اخیراً پلاستیک و مواد مصنوعی دیگر. پیکرک‌های تراشیده‌ از سنگ، در زمرۀ نخستین اشیائی بوده‌اند که انسان پیش از تاریخ با دست‌های خود ساخته است. از همۀ تمدن‌های باستانی، پیکره‌هایی برجا مانده است. بسیاری از اقوام بومی، سنّت‌های پرمایه‌ای در پیکره‌سازی دارند. سنّت‌های مردمان افریقا (← افریقایی،_هنر)، امریکای جنوبی، و به‌ویژه جزایر کارائیب در تحوّل مجسمه‌سازی معاصر غرب مؤثر بوده‌اند. بیشتر مجسمه‌ها در طول تاریخ، کارکرد دینی داشته‌اند. مجسمه‌های چینی، ژاپنی، و هندی معمولاً بت‌های هندو یا بودایی‌اند. مجسمه‌های بومیان افریقا، سرخپوستان امریکا، و مردمان جزایر اقیانوسیه[۱]، مظاهر آیین‌های پرستش ارواح و جاندارپنداری[۲]اند. مجسمه‌سازی از قدیم دو روش اصلی داشته است: کنده‌کاری[۳] که عبارت است از تراشیدن مواد سختی همچون سنگ و چوب، برای پدیدآوردن مجسمه‌ای از آن‌ها؛ و شکل‌دهی[۴]، که ساختن یک شکل، از مواد نرمی همچون گِل یا موم است که بعد می‌تواند به‌منزلۀ قالب، در ساخت مجسمۀ مفرغی[۵] به‌کار رود. در قرن ۲۰م استفاده از روش‌های دیگر، ازجمله جوش‌کاری و جفت‌وجور‌کاری[۶] نیز در ساخت مجسمه رایج شد.

مجسمه‌سازی در روزگار باستان. مجسمه‌سازی در مصر و بین‌النهرین[۷] به‌صورت نقش برجسته[۸] در تزیینات کاخ‌ها و معابد نمود یافت. پیکره‌های ایستاده[۹]، برای مشاهده از روبه‌رو و پهلو ساخته می‌شدند. نخستین پیکره‌های بدون تکیه‌گاه (قابل مشاهده از همه طرف) را یونانیان ساختند. با پیدایش حالت‌های پویا (ایستایی تقابلی[۱۰]) و نمود احساسی، پیکره‌سازی یونان به‌اوج تکامل رسید (← فیدیاس[۱۱]؛ پراکسیتلس[۱۲]؛ پارتنون[۱۳])، از آن پس مجسمه‌سازیِ غرب، تا حد بسیاری تقلیدی از آرمان‌های یونانی بوده است. تک‌چهره‌سازی در اندازۀ طبیعی از ابداعات رومیان بود.

مجسمه‌سازی در قرون وسطا (مجسمه‌سازی در قرون وسطا[۱۴]). پیکره‌های سنگیِ طاقچه‌ای برای کلیساها (ازجمله کلیسای جامع شارتر[۱۵] در فرانسه) و کنده‌کاری‌های عاجی ظریف، گونه‌های شاخص مجسمه‌سازی این دوره‌اند. نیکلا پیسانو[۱۶]، سنّت بزرگی را در پیکره‌سازی ایتالیا پی افکند.

مجسمه‌سازی در دورۀ رنسانس. با احیای پیکره‌های بدون تکیه‌گاه[۱۷]، به‌ویژه داود[۱۸] (۱۵۰۱ـ۱۵۰۴م) میکلانژ، و آثار مفرغی ممتازی، همچون پیکرۀ یادمانی سوار بر اسب[۱۹] گاتاملاتا[۲۰] (۱۴۴۷ـ۱۴۵۰م؛ میدان سانتو[۲۱]، پادوا[۲۲]) اثر دوناتلّو[۲۳]، برتری یونان به‌چالش گرفته شد. مجسمه‌سازی از پیکر انسان در آثار لورنتسو گیبرتی[۲۴]، لوکا دلّا روبیّا[۲۵]، و آندرِآ دِل ورّوکیّو[۲۶] منزلت و قدرتی تازه یافت. کار بنونوتو چلّینی[۲۷] و جووانّی بولونیا[۲۸] (۱۵۲۴ـ۱۶۰۸م)، مظهر مانریسم[۲۹] در مجسمه‌سازی شد. پدرو برّوگته[۳۰]، شاگرد میکلانژ، رنسانس[۳۱] را به اسپانیا برد. در فرانسه ژان گوژون[۳۲] مانریسم را تکامل بخشید. لیکن سبک رنسانس متعالی[۳۳] میکلانژ بود که بعدها توجه لوئی چهاردهم را برانگیخت، و سردیس‌ها و گروه‌پیکره‌های بسیاری را، به‌ویژه به فرانسوا ژیراردون[۳۴]، سفارش داد.

مجسمه‌سازی باروک و روکوکو (مجسمه‌سازی باروک[۳۵] و روکوکو[۳۶]). در این دوره نقش‌برجسته بیش از مجسمه‌های بدون تکیه‌گاه اهمیت یافت. مهارت آشکار در هنر مجسمه‌سازانی همچون جووانّی برنینی[۳۷] نشان‌دهندۀ تسلّط کامل آنان بر مصالحی است که به‌کار می‌بردند. اتین فالکونه[۳۸] در فرانسه، و آلونسو کانو[۳۹] در اسپانیا، نمایندگان این شیوۀ هنری بودند.

مجسمه‌سازی نئوکلاسیک (مجسمه‌سازی نئوکلاسیک[۴۰]). مجسمه‌سازی در قرن ۱۸م، بر نرمش و صیقل‌یافتگی شکل‌ها و سطوح تمرکز داشت، به‌ویژه در آثار آنتونیو کانووا[۴۱]. اوگوست رودَن[۴۲]، آخرین نمایندۀ بزرگ مجسمه‌سازی کلاسیک[۴۳] بود. آریستید مایول[۴۴] و آنتوان بوردل[۴۵] (۱۸۶۱ـ۱۹۲۹م) بر کیفیت‌های فرمی تأکید ورزیدند، و دو شیوۀ رئالیسم[۴۶] و امپرسیونیسم[۴۷] را وانهادند.

قرن ۲۰. مجسمه‌سازانی همچون هنری مور[۴۸]، باربارا هپورت[۴۹]، و جیکوب اپستاین[۵۰]، با استفاده از مواد و مصالح و روش‌های سنّتی، حجم‌هایی متأثر از هنر «بدوی[۵۱]» و طبیعت آفریدند. آثار آمدئو مودیلیانی[۵۲] و هنری گودیه‌ـ ‌بژسکا[۵۳] نیز از همین تأثیر نشان دارند. پیش‌گامان مجسمه‌سازی انتزاعی[۵۴] عبارت‌اند از اَلکساندر آرخیپنکو[۵۵] و اوسیپ زادکین[۵۶]، دو هنرمند کوبیست[۵۷]، و کنستانتین برانکوزی[۵۸] و آلبرتو جاکومتّی[۵۹]، که با مواد طبیعی شکل‌های انتزاعی سه‌بعدی ساختند. ژاک لیپ‌شیتس[۶۰]، ژان آرپ[۶۱]، نائوم گابو[۶۲] و آنتوان پفسنر[۶۳] (پیش‌گامان ساختگری[۶۴] روس)، رِگ باتلر[۶۵]، و آنتونی کارو[۶۶] از پیروان مکتب غیربازنما[۶۷] بودند. از مجسمه‌سازان سنّتی‌تری که آثارشان قویاً واجد گویش مدرن[۶۸] است، مارینو مارینی[۶۹] در ایتالیا و فرانک دابسون[۷۰] (۱۸۸۸ـ۱۹۶۳م) در انگلستان درخور ذکرند. دیگر مجسمه‌سازان، یکسر از گذشته بریده‌اند و دو روش سنّتیِ کنده‌کاری و شکل‌دهی را منسوخ دانسته‌اند. امروزه واژۀ مجسمه، به جنبان[۷۱]های اَلگزاندر کالدر[۷۲]، جفت‌وجورکاری‌هایی با مواد مختلف، مجسمه‌های محیطی[۷۳]، و آثار زمینی[۷۴] (از ابداعات کارل آندره[۷۵])، و چیدمان[۷۶]ها نیز اطلاق می‌شود. باغ مجسمه[۷۷] از تحوّلات جدید است؛ موزۀ فضای باز هاکوره[۷۸] در ژاپن، و پروژۀ مجسمه‌سازی برای جنگل گریزدِیل[۷۹] در لِیک دیستریکت[۸۰]، انگلستان، از آن جمله‌اند.


  1. ↑ Oceanic
  2. ↑ animism
  3. ↑ carving
  4. ↑ modelling
  5. ↑ bronze
  6. ↑ assemblage
  7. ↑ Mesopotamia
  8. ↑ relief
  9. ↑ standing sculptures
  10. ↑ contrapposto
  11. ↑ Phidias
  12. ↑ Praxiteles
  13. ↑ Parthenon
  14. ↑ medieval
  15. ↑ Chartres Cathedral
  16. ↑ Nicola Pisano
  17. ↑ free-standing
  18. ↑ David
  19. ↑ equestrian
  20. ↑ Gattamelata
  21. ↑ Piazza del Santo
  22. ↑ Padua
  23. ↑ Donatello
  24. ↑ Lorenzo Ghiberti
  25. ↑ Luca della Robbia
  26. ↑ Andrea del Verrocchio
  27. ↑ Benvenuto Cellini
  28. ↑ Giovanni Bologna
  29. ↑ Mannerism
  30. ↑ Pedro Berruguete
  31. ↑ Renaissance
  32. ↑ Jean Goujon
  33. ↑ High Renaissance
  34. ↑ François Girardon
  35. ↑ baroque
  36. ↑ rococo
  37. ↑ Giovanni Bernini
  38. ↑ Etienne Falconet
  39. ↑ Alonso Cano
  40. ↑ neoclassical
  41. ↑ Antonio Canova
  42. ↑ Auguste Rodin
  43. ↑ classic
  44. ↑ Aristide Maillol
  45. ↑ Antoine Bourdelle
  46. ↑ realism
  47. ↑ Impressionism
  48. ↑ Henry Moore
  49. ↑ Barbara Hepworth
  50. ↑ Jacob Epstein
  51. ↑ primitive
  52. ↑ Amedeo Modigliani
  53. ↑ Henri Gaudier-Brzeska
  54. ↑ abstract
  55. ↑ Alexander Archipenko
  56. ↑ Ossip Zadkine
  57. ↑ cubist
  58. ↑ Constantin Brancusi
  59. ↑ Alberto Giacometti
  60. ↑ Jacques Lipchitz
  61. ↑ Jean Arp
  62. ↑ Naum Gabo
  63. ↑ Antoine Pevsner
  64. ↑ constructivism
  65. ↑ Reg Butler
  66. ↑ Anthony Caro
  67. ↑ nonrepresentational
  68. ↑ modern idiom
  69. ↑ Marino Marini
  70. ↑ Frank Dobson
  71. ↑ mobile
  72. ↑ Alexander Calder
  73. ↑ environment sculpture
  74. ↑ earthworks
  75. ↑ Carl André
  76. ↑ installation
  77. ↑ sculpture garden
  78. ↑ Hakore
  79. ↑ Grizedale Forest
  80. ↑ Lake District
برگرفته از «https://wikijoo.ir/index.php?title=مجسمه_سازی_(هنر)&oldid=2010200227»