آلمان

آلْمان (Germany)

آلمان
نام فارسی	آلْمان
نام لاتین	Germany
نظام سیاسی	جمهوری فدرال چند حزبی با دو نهاد قانون‌گذاری
جمعیت	81,751,602 نفر
موقعیت	اروپای مرکزی
پایتخت	برلین
تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع)	229
رشد سالانه (درصد)	صفر
شهرهای اصلی	برلین، هامبورگ، دورتموند، اِسِن، دوسبورگ، کلن، فرانکفورت و مونیخ
زبان	آلمانی
دین	مسیحیت
مساحت (کیلومتر مربع)	357,025
واحد پول	یورو

آلْمان

موقعیت. جمهوری فدرال آلمان در اروپای مرکزی جای دارد و از شمال به دریای شمال، دانمارک، و دریای بالتیک، از شرق به لهستان و چک، از جنوب به اتریش و سوئیس، و از غرب به فرانسه، لوکزامبورگ، بلژیک و هلند محدود است. مساحت این کشور ۳۵۷,۰۲۵ کیلومتر مربع است و شهر برلین پایتخت آن است.

سیمای طبیعی. آلمان یا ششمین کشور وسیع قارۀ اروپا از نظر طبیعی به سه بخشِ جلگه پستِ شمالی، فرابومانِ مرکزی و کوهستانِ جنوبی تقسیم می‌شود.۱. جلگۀ پستِ شمالی یا جلگۀ آلمان شمالی در امتداد کرانه‌های دریای شمال و دریای بالتیک قرار دارد و رو به جنوب تا کوهپایه‌های هارتس در مرکز و شهر درسدن در شرق ادامه دارد. کرانه‌های آن از تالابها و تلماسههای ساحلی تشکیل شده و جزایری چون جزایر فریسیای شرقی، جزایر فریسیای شمالی، فمارن، هلگولاند، و روگن واقع در دورابهای ساحلی را شامل می‌شود. آبرفتهای حاصل‌خیز جنوب غربی برلین در شرق، و درۀ صنعتی رور در جنوب غربی این جلگه قرار دارند. ۲. فرابومان مرکزی از ارتفاعات نه چندان بلند هارتس، تورینگن، و وِستِروالت تشکیل شده و درۀ رودخانه‌های متعددی مانند ماین، وِزِر، زاله، و موزِل آن را قطع می‌کنند. بیشتر اراضی این بخش از جنگل‌های انبوه پوشیده شده و فراوانی تأسیسات برقابی، کشتزارها و تأسیسات صنعتی وسیع از ویژگی‌های آن است. ۳. کوهستان جنوبی یا منطقۀ آلپاین از کوه‌های شوابن و فرانکونیا که در حاشیۀ شمالی کوه‌های آلپ قرار دارند، تشکیل شده و کوه‌های جنگل سیاه در غرب و کوه‌های مزریِ باواریایی و جنگل بوهمی در شرق آن واقع‌اند و بلندترین نقطۀ کشور به نام کوه تسوگشپیتسه با ارتفاع ۲,۹۶۳ متر در مرز اتریش و در ۹۰کیلومتری جنوب غربی شهر مونیخ جا دارد. رودخانه‌های دانوب و راین از کوه‌های این بخش سرچشمه می‌گیرند و دریاچۀ کنستانس واقع در مرز سوئیس زیباترین و چشمگیرترین عارضۀ طبیعی آن است. کشور آلمان به شانزده ایالت یا لاندِر تقسیم می‌شود و بزرگ‌ترین شهرهای آن عبارت‌اند از برلین، هامبورگ، دورتموند، اِسِن، دوسبورگ، کلن (کولونی)، فرانکفورت، و مونیخ. اقلیم آلمان عمدتاً معتدل است. زمستان‌های آن سرد و تابستان‌هایش گرم است. کوهستان‌های این کشور خنک‌تر از دیگر نواحی است و بارندگی بیشتری دارد و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۵۶۳ میلی‌متر می‌رسد. حدود دوسوم از کشور آلمان جنگلی است و بلوط، زبان گنجشک نارون، راش، کاج، سرو، و صنوبر درختانِ غالب این کشورند. آهو، روباهِ سرخ، خرگوش، صحرایی، راسو، خرس، گربۀ وحشی و گورکن و پرندگانی چون مرغابی، غاز، عقاب و جغد، حیات‌وحش آن را تشکیل می‌دهند.

اقتصاد. ادغام آلمان شرقی و غربی در دهۀ ۱۹۹۰ بر اقتصاد آلمان آثار نامطلوب گذاشت و آلمان غربی به ناچار سنگینی اقتصاد نسبتاً ناتوان آلمان شرقی را متحمل شد. این مشکل در دهۀ اول قرن ۲۱ تا حدی برطرف شده و آلمان متحد، جایگاه اقتصادی راستین خود را رفته‌رفته باز یافته است. اهمیت کشاورزی آلمان کمتر از صنعت است و حدود یک‌سوم از اراضی آن به زیر کشت رفته است. تاکستان‌های وسیعِ درۀ موزل، آلمان را از نظر تولید انگور در موقعیتی ممتاز قرار داده است. فرآورده‌های دامی آلمان نیز، به ویژه شیر و پنیر و کرۀ آن شهرت جهانی دارد. غلات، چغندرقند، ذرت، سیب‌زمینی عمده‌ترین محصولات کشاورزی این کشور است. مساحت جنگل‌های آلمان به حدود ۹میلیون هکتار می‌رسد و تولید چوب و الوار آن سالانه به ۳۷/۵میلیون متر مکعب بالغ می‌شود. صنعت ماهی‌گیری آلمان پر رونق است و میزان صید آن به ۲۴۰هزار تن می‌رسد. لیگنیت، زغال و نمک عمده‌ترین منابع زیرزمینی این کشور است. تولید نیروی الکتریسیتۀ آلمان ۵۵۰میلیارد کیلووات ساعت است که عمدتاً به شیوۀ حرارتی تأمین می‌شود و بازده نیروگاه‌های هسته‌ای و برقابی در درجات بعد قرار دارند. بیشتر نواحی صنعتی آلمان در درۀ رور و پیرامون شهر کلن جا دارند و مواد شیمیایی، ماشین‌آلات، آهن و فولاد، خودرو و تراکتور، منسوجات، پوشاک و وسایل دقیق الکترونیک، سیمان، تصفیۀ مس، الیاف صنعتی و طبیعی، وسایل خانگی و بلور و کریستال، مهم‌ترین فرآورده‌های صنعتی آن را تشکیل می‌دهند. آلمانی‌ها بیشترین گردشگران جهان هستند و هزینۀ گردشگری آنان حدود سه برابر درآمد گردشگری این کشور است.

حکومت و سیاست. نوع حکومت آلمان جمهوری فدرال چند حزبی با دو نهاد قانون‌گذاری است. مجلس فدرال یا بوندستاگ ۶۷۲ نماینده دارد و شورای فدرال (بوندسرات) آلمان از ۶۸ نماینده تشکیل می‌شود که مردم آنان را برای چهار سال برمی‌گزینند. رئیس‌جمهور کشور با اکثریت آراء دو مجلس تعیین می‌شود و صدراعظم آلمان را اعضای مجلس فدرال انتخاب می‌کنند و مسئولیت اجرایی و تشکیل و سرپرستی هیئت دولت برعهدۀ اوست.

مردم و تاریخ. جمعیت آلمان حدود ۸۱,۷۵۱,۶۰۲ نفر است (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن به ۲۲۹ نفر در کیلومتر مربع بالغ می‌شود. رشد سالانۀ جمعیت آلمان صفر است و آلمانی‌ها ۹۵ درصد از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند. ۴۵ درصد از مردم آن مسیحی پروتستان‌اند و ۸۸ درصدشان در شهرها زندگی می‌کنند و زبان رسمی آنان آلمانی است. میانگین امید به زندگی در آلمان ۷۷ سال است و ۹۹ درصد از بزرگ‌سالان آن باسوادند. نخستین اقوام ژرمن که در امتداد ساحل دریای بالتیک زندگی می‌کردند، به مرور به آلمان مهاجرت کردند و در شرق رود راین و کوه‌های کارپات، و اراضی شمالی دریای سیاه سکونت گزیدند. هون‌های صحرانشین در قرن ۴م آنان را به سوی غرب راندند و ویزیگوت‌های آلمانیتبار در ۴۱۰م شهر رُم را غارت کردند. با سقوط امپراتوری روم غربی، شاه‌نشین۴های ژرمنی چندی در قلمرو امپراتوری مزبور تأسیس شد. فرانک‌ها اغلب شاه‌نشین‌های مزبور را برانداختند و شارلمانی، امپراتور فرانک‌ها، (۷۴۲ـ۸۱۴م) سرزمین ژرمن‌ها را نیز به خاک خود افزود. در ۸۸۸م، امپراتوری فرانک‌ها به دو بخش شرقی (آلمان امروزی) و غربی (فرانسۀ کنونی) تقسیم شد. در ۹۱۹م هانری اول، دوک ساکس در مقام نخستین فرمانروای آلمان، تاج شاهی بر سر نهاد و پسرش، اوتوی اول، (۹۱۲ـ۹۷۳م) امپراتوری مقدس روم را تأسیس کرد. امپراتوری مزبور در ۱۲۵۴ منقرض شد و رودولف اول از خاندان هابسبورگ با عنوان نخستین شاه اتریش بر تخت نشست، و عنوان امپراتوری مقدس روم را نیز به خاندان خود منتقل کرد. هانری چهارم در زمان سلطنت خود با پاپ رهبر کاتولیک‌های جهان اختلاف پیدا کرد و روابطشان رو به تیرگی نهاد؛ در این زمان مارتین لوتر علیه قدرت واتیکان به پاخاست و آیین پروتستان را پایه‌گذاری کرد. در جنگ‌های سی ساله (۱۶۱۸ تا ۱۶۴۸م) اروپا، دو دولت قدرتمند پروس و اتریش در اروپای مرکزی تأسیس شدند. ناپلئون اول امپراتوریِ مقدسِ روم را برانداخت و دولت‌های پروس و اتریش را از هم جدا کرد. با وقوع انقلاب صنعتی، اقتصاد پروس روبه توسعه نهاد و اوتو فون بیسمارک دست اتریش را از آلمان کوتاه کرد و وحدت آلمان را فراهم آورد. ویلهلم اول، آلمان را به یکی از قدرت‌های بزرگ صنعتی و نظامی مبدل کرد و سلطه‌جویی‌ها و زیاده‌خواهی‌های ویلهلم دوم به جنگ جهانی اول (۱۹۱۴ـ۱۹۱۸م) و در نهایت شکست آلمان منجر شد. پس از جنگ، جمهوری وایمار بر این کشور حاکم شد. در انتخابات ۱۹۲۳ آدولف هیتلر رهبر حزب ناسیونال سوسیالیست (نازی) به صدراعظمی آلمان رسید و برنامۀ تسلیحاتی و صنعتی‌شدن آلمان را شدت بخشید. پس از الحاق اتریش و چکسلوواکی به آلمان، مقدمات جنگ جهانی دوم (۱۹۳۹ـ۱۹۴۵) فراهم شد. جنگ با شکست آلمان پایان یافت و ارتش سرخ اتحاد جماهیر شوروی و نیروهای متفقین، در ۱۹۴۵ برلین را تصرف کردند و آلمان به دو نیمه تقسیم شد. بخش شرقی به جمهوری دموکراتیک آلمان شرقی موسوم شد و بخش غربی با نام آلمان غربی، در کنار متفقین قرار گرفت. با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، آلمان شرقی به آلمان غربی پیوست و در اکتبر ۱۹۹۰ آلمان واحد دوباره تأسیس شد.

---