فامنین
| فامنین | |
|---|---|
| استان | همدان |
| شهرستان | فامنین |
| بخش | مرکزی |
| جمعیت | 14,208نفر (1395ش) |
| موقعیت | ۵۴کیلومتری شمال شرقی همدان و یک‌کیلومتری جنوب راه همدان به ساوه |
| نوع اقلیم | معتدل مایل به سرد و نیمه‌خشک |
| ارتفاع از سطح دریا | 1,640متر |
| نام لاتین | Famenin |
فامنین، شهر Famenin, city
شهری در استان همدان، مرکز اداری شهرستان فامنین. با ارتفاع ۱,۶۴۰متر، در دشتی در ۵۴کیلومتری شمال شرقی همدان و یک‌کیلومتری جنوب راه همدان به ساوه قرار دارد. اقلیم این شهر معتدل مایل به سرد و نیمه‌خشک و جمعیت آن ۱۴,208نفر است (۱۳9۵ش). مردم این شهر به زبان ترکی آذربایجانی سخن می‌گویند و شیعۀ دوازده‌امامی‌اند.
فامنین در منابع کهن به شکل‌های فامتین و فامسین نیز آمده و دربارۀ ریشه و وجه تسمیۀ آن اطلاع درستی در دست نیست. فامنین طی تاریخ بخشی از مناطق تاریخی درگزین و همدان بوده. تاریخ سکونت جوامع انسانی و روستانشینی در این منطقه به دورۀ مادها می‌رسد. این منطقه به دلیل واقع بودن بین چند شهر یا ایالت کهن (همدان، قزوین، زنجان و سلطانیه) از دیرباز دارای اهمیت بوده است. در سده‌های ابتدایی اسلامی فامنین بخشی از ناحیۀ تاریخی أعلَم (ألمَر) بود که گسترۀ شهرستان‌ها و مناطق کنونیِ فامنین، درگزین، دشت رزن و بخش‌هایی از خرقان و ساوه را در بر می‌گرفت. این ناحیه در دورۀ سلجوقیان و از زمان وزارت ابوالقاسم درگزینی مورد توجه خاص قرار گرفت. در دورۀ ایلخانان به دلیل واقع بودن این منطقه در مسیر سلطانیه، همچنان اهمیت آن (اگرچه نه چون دورۀ سلاجقه) پابرجا بود. پس از آن تا دورۀ معاصر، ناحیۀ اعلم مشتمل بر شماری رستاق (دهستان) می‌شد که حاکم‌نشین آن شهر/قصبۀ درگزین بوده است. به این ترتیب، دورۀ اوج آبادانی این منطقه به 100-200سال، طی حکومت سلجوقیان عراق تا اواخر دورۀ ایلخانان محدود می‌شود. در تمام این دوره‌ها فامنین از توابع منطقۀ اعلم و قصبۀ درگزین بوده است. قصبۀ فامنین در زمان صفویه دارای بازار بود. در اواخر دهۀ 1320ش حسینعلی رزم‌آرا در جلد پنجم فرهنگ جغرافیایی ایران فامنین را قصبه‌ای از دهستان درجزین بخش رزن شهرستان همدان دانسته است. با ارتقاء بخش رزن به شهرستان در سال 1372ش، دهستان فامنین نیز به بخش ارتقاء یافت. در تابستان سال 1388ش، بنابر جلسۀ مورخ 3 خرداد 1388شِ هیأت دولت، ضمن تغییر و اصلاحاتی در بخش فامنین و الحاق روستاهایی از بخش مرکزی شهرستان کبودرآهنگ و بخش شراءِ شهرستان همدان به آن و انتزاع آن از شهرستان همدان، به شهرستان ارتقاء یافت.