آلانی
آلانی (Alani)
مردمی کوچنده و شبان در دنیای باستان، که به یکی از زبان‌های رایج سخن می‌گفتند و در جلگه‌های شمال شرقی دریای سیاه می‌زیستند. در قرن اول میلادی آلان‌ها به ایالات شرقی امپراتوری رُم مهاجرت کردند و در نوشته‌های لاتینی به آنان اشاره شده است. آلان‌ها به جنگجویی و تخصص در پرورش اسب شهرت داشتند، و در نهایت به دو گروه تقسیم شدند. گروه نخست، همراه با سایر اقوام ژرمنی به‌سوی غرب حرکت کردند و به نقاطی رسیدند که امروز فرانسه، پرتغال، الجزایر، و تونس قرار دارند و در آن‌جا به واندال‌ها پیوستند. در دورۀ پادشاهی گالیسریک، که از ۴۲۸ تا ۴۷۷م حکومت می‌کرد، آلان‌ها ایتالیا را اشغال و شهر رُم را در ۴۵۵م تسخیر کردند. گروه دوم، موسوم به آس‌ها، از دو گروه ایرون، ساکن ایالت خودمختار اوستیای شمالی در روسیه و دیگور در ایالت خودمختار اوستیای جنوبی در جمهوری گرجستان تشکیل می‌شوند. گروه‌هایی از این مردم در جمهوری‌های کاباردین ـ بالکار، گرجستان، تاجیکستان و قارص در ترکیه سکونت دارند. ایرونی‌ها مسیحی ارتُدوکس و دیگوری‌ها مسلمان حنفی‌اند. جمعیت قوم آس بالغ بر ۵۴۲هزار نفر است. زبان این قوم به گروه زبان‌های ایرانی شمال شرقی تعلق دارد و از دو لهجۀ اصلی ایرونی و دیگوری تشکیل می‌شود. در این زبان لغات و الفاظ ایرانی قدیمی فراوان است و قهرمانان باستانی ایران، در شمار قهرمانان این قوم قرار دارند. آس‌ها تا قرن ۶م بت‌پرست بودند و پس از آن مسیحی شدند. کاباردین‌های مسلمان در قرن ۱۰ق/۱۶ بر آس‌ها چیره شدند و اسلام را در میان آنان رواج دادند و پس از مدتی برای رهایی از تعدیات تاتارهای کریمه، به اتفاق آس‌ها، به دولت روسیه پیوستند.