فرمان آرا، بهمن (اصفهان ۱۳۲۰)
بهمن فرمان‌آرا (اصفهان 3 بهمن ۱۳۲۰ش- )
| بهمن فرمان‌آرا | |
|---|---|
| زادروز |
اصفهان 3 بهمن ۱۳۲۰ش |
| ملیت | ایرانی |
| تحصیلات و محل تحصیل | مدرسۀ موسیقی و هنرهای دراماتیک لندن- دانشگاه کالیفرنیای جنوبی |
| شغل و تخصص اصلی | کارگردان، فیلمنامه‌نویس و تهیه‌کنندۀ سینما |
| آثار | شازده احتجاب (1353)؛ سایه‌های بلند باد (1357)؛ بوی کافور، عطر یاس (1378)؛ خانه‌ای روی آب (1380) |
| گروه مقاله | سینما |
| جوایز و افتخارات | بز بال‌دار بهترین فیلم (برای فیلم شازده احتجاب) از سومین دورۀ جشنواره جهانی فیلم تهران (۱۳۵۳)؛ سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی (برای فیلم بوی کافور، عطر یاس) از هجدهمین دوره جشنواره فیلم فجر (۱۳۷۸)؛ دو سیمرغ بلورین بهترین فیلم و فیلم منتخب تماشاگران (برای فیلم خانه‌ای روی آب) از بیستمین دوره جشنواره فیلم فجر (1380) |
کارگردان، فیلمنامه‌نویس و تهیه‌کنندۀ سینمای ایران. در مدرسۀ موسیقی و هنرهای دراماتیک لندن درس خواند (۱۳۳۶ـ۱۳۳۷)، و در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی در رشتۀ سینما ادامۀ تحصیل داد (۱۳۳۸ـ۱۳۴۵). پس از بازگشت از امریکا به عنوان کارشناس برنامه‌های سینمایی به استخدام تلویزیون ملی ایران درآمد.
فعالیت فیلمسازی را از سال 1350 با ساخت دو فیلم کوتاه و در سال بعد با ساخت کمدی سبک خانۀ قمرخانم که بازسازی سریال پربیننده‌ای به همین نام بود آغاز کرد. فیلم‌های فرمان‌آرا، حتی در زمینۀ تاریخی، به مسائل اجتماعی و مشکلات روزمره گرایش دارند. دو فیلم بعدی او براساس داستان‌های هوشنگ گلشیری (با همکاری خود او در نوشتن فیلمنامه) ساخته شده است: شازده احتجاب (۱۳۵۳) که در آن پیچیدگی روابط انسانی در یک زمینۀ تاریخی را نشان می‌دهد، و سایه‌های بلند باد (۱۳۵۷) که به خرافات، ترس، و هراس از ناشناخته‌های طبیعت می‌پردازد. هردو فیلم از بهترین نمونه‌های اقتباس از ادبیات فارسی در سینمای ایران شناخته می‌شوند. در فاصلۀ ساخت این دو فیلم (1353 تا 1357) فرمان‌آرا برای مدیریت شرکت تازه‌تاسیس «گسترش صنایع سینمایی ایران» انتخاب شد و حاصل کار او تهیه و تولید تعدادی از مهم‌ترین محصولات دهۀ 1350 در طیف‌های مختلف است؛ از جمله می‌توان به گزارش، شطرنج باد، دایره مینا، کلاغ، ملکوت و در امتداد شب اشاره کرد که همه فیلم‌های مهم و بحث‌برانگیزی به‌حساب می‌آمدند. بدین ترتیب فرمان‌آرا علاوه بر این که خود به عنوان یکی از کارگردانان جریان‌ساز موج نوی سینمای ایران شناخته می‌شود، در آن سال‌ها با تهیه‌کنندگی نخستین آثار محمدرضا اصلانی، خسرو هریتاش، بهرام بیضایی، عباس کیارستمی و داریوش مهرجویی از حامیان مهم این جریان بوده است.
فرمان‌آرا از سال ۱۳۵۹ به کانادا مهاجرت کرد و مدیرعامل شرکت سیرکل ونکوور شد. سپس به لس آنجلس رفت و در تولید فیلم‌های فیلمسازانی چون پل نیومن (باغ وحش شیشه‌ای )، جان شلزینجر (مادام سوزاتسکا)، الیور استون (رادیو حرف)، دنیس آرکند[۱] (سقوط امپراتوری آمریکا)، مارتین اسکورسیزی (آخرین وسوسۀ مسیح)، جیمز آیوری (خانم و آقای بریج) و استیون فریرز (تردستان) همکاری کرد. فرمان‌آرا در پایان دهۀ ۱۳۶۰ به ایران بازگشت و پس از دورۀ طولانی فیلمنامه‌نویسی که هیچ‌کدام ساخته نشد، در سال ۱۳۷۸ فیلمسازی را دوباره شروع کرد و نهایتاً در همان سال فیلم موفق بوی کافور، عطر یاس را عرضه کرد.
برخی از جوایز و افتخارات
- بز بال‌دار بهترین فیلم (برای فیلم شازده احتجاب) از سومین دورۀ جشنواره جهانی فیلم تهران (۱۳۵۳)
- سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی (برای فیلم بوی کافور، عطر یاس) از هجدهمین دوره جشنواره فیلم فجر (۱۳۷۸)
- دو سیمرغ بلورین بهترین فیلم و فیلم منتخب تماشاگران (برای فیلم خانه‌ای روی آب) از بیستمین دوره جشنواره فیلم فجر (1380)
- تندیس زرین بهترین کارگردانی (برای فیلم خاک آشنا) از دوازدهمین دوره جشن خانه سینما (1387)
فهرست آثار سینمایی (کارگردانی)
- خانۀ قمرخانم (۱۳۵۱)
- شازده احتجاب (۱۳۵۳)
- سایه‌های بلند باد (۱۳۵۷)
- بوی کافور، عطر یاس (۱۳۷۸)
- خانه‌ای روی آب (۱۳۸۰)
- یک بوس کوچولو (۱۳۸۴)
- خاک آشنا (۱۳۸۶)
- دلم می‌خواد (۱۳۹۳)
- حکایت دریا (۱۳۹۵)
- ↑ Denys Arcand